قوانین ترخیص کالا از گمرک در ایران

ترخیص کالا از گمرک ایران یعنی طی کردن قانونی تمام مراحل اداری برای خروج کالا از گمرک. برای این کار باید مدارک لازم را آماده کنید، هزینه‌های گمرکی را بپردازید و تشریفات بازرسی را پشت سر بگذارید. در این مقاله، مهم‌ترین قوانین ترخیص کالا، مدارک موردنیاز، هزینه‌ها و نکات کاربردی را به زبان ساده توضیح داده‌ایم.

ترخیص کالا از گمرک چیست؟

ترخیص کالا از گمرک به مجموعۀ فرآیندهایی گفته می‌شود که به‌منظور آزادسازی کالا از گمرک و انتقال آن به داخل کشور یا صدور آن به خارج از کشور انجام می‌شود. این فرآیند شامل اظهار کالا به گمرک، پرداخت حقوق گمرکی، دریافت مجوزهای مختلف، و انجام مراحل نظارتی است. ترخیص کالا یک فرآیند پیچیده است که باید طبق دستورالعمل‌های خاص و قوانین گمرکی انجام شود. در این فرآیند، مهم‌ترین وظیفه صاحب کالا یا نماینده قانونی او، ارائه اسناد صحیح و تکمیل مراحل اداری به‌طور دقیق و به‌موقع است.

مراحل ترخیص کالا از گمرک

ترخیص کالا از گمرک یک فرآیند پیچیده است که نیاز به دقت و پیگیری دقیق در هر مرحله دارد. این مراحل از زمان ورود کالا به گمرک تا تحویل آن به صاحب کالا یا نماینده قانونی او طی می‌شود. در ادامه، تمام مراحل ترخیص کالا به‌طور دقیق و با جزییات کامل توضیح داده شده است.

رسیدن کالا به اماکن گمرکی و دریافت قبض انبار

اولین گام در ترخیص کالا، ورود کالا به گمرک است. پس از رسیدن کالا به گمرک، مسئولین گمرک قبض انبار گمرکی را صادر می‌کنند. این قبض، که حاوی اطلاعاتی مانند وزن کالا، تعداد بسته‌ها، نوع کالا و تاریخ ورود است، به‌عنوان سند مالکیت کالا در گمرک شناخته می‌شود. این مرحله معمولاً توسط شرکت حمل‌ونقل انجام می‌شود و این سند به صاحب کالا یا نماینده او تحویل می‌شود.

تهیه و آماده‌سازی اسناد

در این مرحله، صاحب کالا یا نماینده قانونی او باید تمامی اسناد و مدارک لازم را برای اظهار کالا آماده کند. این اسناد شامل بارنامه، فاکتور تجاری، لیست عدلبندی، مجوز ثبت سفارش، گواهی مبدأ و سایر اسناد مورد نیاز هستند. برای کالاهایی که مشمول مجوزهای خاص مانند بهداشت، استاندارد و قرنطینه نباتی هستند، باید این مجوزها نیز ارائه شود.

اظهار کالا از طریق سامانه EPL

در این مرحله، صاحب کالا یا نماینده قانونی او باید اطلاعات کالا را به‌صورت الکترونیکی از طریق سامانه EPL (سامانه پنجره واحد تجاری فرامرزی) به گمرک اظهار کند. این سامانه، امکان واردات، صادرات و ترانزیت کالاها را از طریق یک پنجره واحد فراهم می‌کند و اطلاعاتی مانند ارزش کالا، تعداد آن، تعرفه گمرکی و دیگر جزئیات را از صاحب کالا می‌گیرد.

دریافت کوتاژ اظهارنامه و تعیین مسیر اظهارنامه

پس از ارسال اطلاعات به سامانه EPL، اظهارنامه کالا به گمرک ارسال می‌شود و شماره کوتاژ برای آن صادر می‌گردد. این شماره به‌عنوان شناسه اظهارنامه در مراحل بعدی استفاده می‌شود. پس از این، اظهارنامه به یکی از سه مسیر سبز، زرد یا قرمز می‌رود:

• مسیر سبز: اگر اظهارنامه بدون مشکل و نیاز به بررسی بیشتر باشد، به‌طور مستقیم به مرحله بعدی (صندوق) می‌رود.
• مسیر زرد: اگر کالا نیاز به ارزیابی بیشتری داشته باشد، توسط کارشناسان گمرک بررسی می‌شود.
• مسیر قرمز: در این مسیر، کالا باید به‌طور کامل بازبینی و ارزیابی شود و احتمالاً بسته‌ها باز خواهند شد.

کنترل و ارزیابی کالا

در این مرحله، گمرک کالا را مورد ارزیابی قرار می‌دهد تا اطمینان حاصل کند که کالا مطابق با اسناد اظهارنامه است. این ارزیابی ممکن است شامل بررسی ویژگی‌های کالا، تعداد و ابعاد بسته‌ها، و تطابق آن با اطلاعات ثبت‌شده در اظهارنامه باشد. در صورت لزوم، کالا در حضور ارزیاب گمرک باز می‌شود و مطابقت آن با اسناد بررسی می‌شود.

دریافت مجوزهای مورد نیاز

برای برخی کالاها، گمرک نیاز به دریافت مجوزهای خاص دارد. این مجوزها ممکن است شامل گواهی بهداشت، گواهی استاندارد، گواهی قرنطینه نباتی، یا دیگر مجوزهای مورد نیاز برای کالاهای خاص باشند. این مجوزها باید از مراجع ذی‌ربط مانند وزارت بهداشت، سازمان ملی استاندارد یا وزارت جهاد کشاورزی دریافت شوند. هزینه دریافت این مجوزها ممکن است به‌طور جداگانه محاسبه شود.

کارشناسی و بررسی تعرفه و ارزش اظهارنامه

در این مرحله، کارشناسان گمرک بر اساس اطلاعات ثبت‌شده در اظهارنامه، کالا را از نظر تعرفه گمرکی و ارزش‌گذاری بررسی می‌کنند. این بررسی برای تعیین میزان حقوق گمرکی و سایر عوارض ضروری است. در صورتی که اطلاعات اظهارنامه با اسناد مطابقت نداشته باشد یا نیاز به توضیح بیشتر داشته باشد، اظهارنامه به رئیس سرویس ارزیابی ارجاع داده می‌شود تا تصمیم‌گیری نهایی انجام شود.

پرداخت حقوق و عوارض گمرکی

پس از تایید اطلاعات و ارزیابی کالا، حقوق گمرکی و عوارض محاسبه می‌شود. این مبلغ باید توسط صاحب کالا یا نماینده قانونی او به گمرک پرداخت شود. حقوق گمرکی معمولاً به‌صورت درصدی از ارزش کالا محاسبه می‌شود و ممکن است شامل هزینه‌های اضافی مانند مالیات بر ارزش افزوده (VAT) و سود بازرگانی باشد.

در صورتی که کالای وارداتی مشمول معافیت‌های خاص باشد، ممکن است بخشی از حقوق گمرکی یا عوارض از مبلغ کل کسر شود. پرداخت این مبلغ می‌تواند از طریق سیستم‌های آنلاین گمرک یا به‌صورت نقدی در بانک‌های معتبر انجام شود.

بارگیری و تحویل کالا از انبار گمرک

پس از پرداخت حقوق گمرکی و دیگر هزینه‌ها، کالا آماده برای بارگیری و تحویل از انبار گمرک است. در این مرحله، صاحب کالا یا نماینده او می‌تواند کالا را از انبار گمرک دریافت کند. این مرحله شامل تحویل کالا به صاحب کالا یا نماینده قانونی او می‌شود.

خروج کالا از گمرک

آخرین مرحله از فرآیند ترخیص کالا، خروج کالا از گمرک است. پس از انجام تمام مراحل گمرکی و دریافت مجوزهای لازم، کالا از درب گمرک خارج می‌شود. در این مرحله، گمرک یک گواهی ترخیص صادر می‌کند که نشان‌دهنده پایان فرآیند ترخیص است و کالا به‌طور رسمی وارد کشور می‌شود. بسته به نوع کالا، ممکن است نیاز به حمل و نقل داخلی باشد تا کالا به مقصد نهایی منتقل شود.

هزینه‌های ترخیص کالا از گمرک

ترخیص کالا از گمرک علاوه بر پرداخت حقوق گمرکی، هزینه‌های دیگری نیز دارد که باید توسط صاحب کالا یا نماینده قانونی او در طول فرآیند ترخیص پرداخت شود. این هزینه‌ها ممکن است بسته به نوع کالا، شرایط گمرکی و محل انبار کالا متفاوت باشند. در این بخش، به توضیح انواع مختلف هزینه‌های ترخیص کالا پرداخته‌ایم.

هزینه‌های حقوق گمرکی و عوارض

حقوق و عوارض گمرکی یکی از مهم‌ترین هزینه‌ها در فرآیند ترخیص کالا از گمرک است که معمولاً بر اساس ارزش کالا و تعرفه گمرکی محاسبه می‌شود. این هزینه‌ها شامل موارد زیر هستند:

• حقوق گمرکی (Customs Duty): مبلغی است که بر اساس تعرفه گمرکی و ارزش کالا، برای واردات کالا به کشور باید پرداخت شود. این مبلغ به‌طور معمول درصدی از ارزش کالا است.
• مالیات بر ارزش افزوده (VAT): به‌عنوان یک مالیات بر فروش کالا، این مبلغ بر اساس قیمت کالا و خدمات به گمرک پرداخت می‌شود.
• سود بازرگانی (Commercial Profit): در برخی موارد، به‌ویژه در واردات کالاهای مصرفی، سود بازرگانی بر اساس تعرفه خاص کالا محاسبه می‌شود.

هزینه‌های انبارداری

هزینه‌های انبارداری به هزینه‌هایی گفته می‌شود که برای نگهداری کالا در انبار گمرک تا زمان ترخیص آن اعمال می‌شود. این هزینه‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• هزینه‌های نگهداری کالا (Storage Fees): هزینه‌های مربوط به نگهداری کالا در انبار گمرک به ازای هر روز یا هر ماه.
• هزینه‌های تخلیه و بارگیری (Loading and Unloading Fees): هزینه‌هایی که برای تخلیه کالا از وسیله نقلیه و بارگیری آن در انبار گمرک پرداخت می‌شود.
• هزینه‌های پالت‌گذاری (Palletizing Fees): هزینه‌هایی که برای بسته‌بندی و پالت‌گذاری کالاهای وارداتی در انبار گمرک پرداخت می‌شود.

هزینه‌های حمل و نقل

حمل کالا از گمرک به مقصد نهایی یا انبار صاحب کالا یکی دیگر از هزینه‌های مهم است که باید در نظر گرفته شود. این هزینه‌ها شامل موارد زیر است:

• هزینه حمل و نقل داخلی (Domestic Transportation Fees): هزینه‌هایی که برای حمل کالا از گمرک به انبار یا مقصد نهایی پرداخت می‌شود.
• هزینه باربری (Freight Charges): این هزینه‌ها شامل هزینه‌هایی است که برای حمل کالا از کشور مبدا به ایران (یا هر کشور دیگری) به‌وسیله حمل‌ونقل دریایی، هوایی یا زمینی پرداخت می‌شود.

هزینه‌های کارشناسی و ارزیابی

گمرک ایران برای بررسی تطابق کالا با اسناد و استانداردهای موجود، از کارشناسان برای ارزیابی کالا استفاده می‌کند. این هزینه‌ها به‌صورت زیر هستند:

• هزینه ارزیابی کالا (Evaluation Fees): در صورتی که کالا نیاز به ارزیابی دقیق‌تر توسط گمرک داشته باشد، هزینه‌ای بابت ارزیابی و تطابق کالا با اسناد اظهارنامه به صاحب کالا تعلق می‌گیرد.
• هزینه‌های آزمایشگاهی (Laboratory Testing Fees): برای کالاهایی که نیاز به آزمایش دارند (مانند محصولات دارویی، شیمیایی، یا غذایی)، هزینه‌های آزمایشگاه و تست‌های مرتبط به‌طور جداگانه محاسبه می‌شود.

هزینه‌های صدور مجوزهای لازم

برای ترخیص برخی کالاها، دریافت مجوزهای خاص از مراجع ذی‌ربط الزامی است. این هزینه‌ها شامل موارد زیر می‌شود:

• هزینه مجوزهای بهداشتی (Health Certificate Fees): برای کالاهایی مانند محصولات دارویی، غذایی و بهداشتی، دریافت مجوز از وزارت بهداشت و درمان هزینه‌هایی را به همراه دارد.
• هزینه‌های استاندارد (Standardization Fees): برای کالاهایی که مشمول استانداردهای اجباری هستند، باید هزینه‌هایی به سازمان ملی استاندارد پرداخت شود.
• هزینه‌های گواهی قرنطینه (Phytosanitary Certificate Fees): در صورتی که کالاهای وارداتی شامل محصولات کشاورزی یا گیاهی باشند، هزینه‌های گواهی قرنطینه نباتی توسط وزارت جهاد کشاورزی دریافت می‌شود.

هزینه‌های خدمات کارگزار گمرکی

کارگزار گمرکی یا ترخیص‌کار گمرک فردی است که به‌عنوان نماینده صاحب کالا در انجام مراحل ترخیص کالا از گمرک عمل می‌کند. این هزینه‌ها معمولاً به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:

• کارمزد کارگزار گمرکی (Customs Broker Fees): هزینه‌ای که کارگزار گمرکی برای انجام مراحل ترخیص کالا دریافت می‌کند. این مبلغ معمولاً به‌صورت درصدی از ارزش کالا یا یک مبلغ ثابت محاسبه می‌شود.
• هزینه‌های مشاوره گمرکی (Consultancy Fees): در صورت نیاز به مشاوره تخصصی در زمینه‌های گمرکی، کارگزاران ممکن است هزینه‌های اضافی را بابت خدمات مشاوره اخذ کنند.

هزینه‌های بیمه

برای واردات کالا، بیمه‌ای باید تهیه شود که کالا در برابر خطرات مختلف در هنگام حمل و نقل محافظت شود. هزینه‌های بیمه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• هزینه بیمه کالا (Cargo Insurance Fees): این هزینه‌ها برای تأمین کالا در برابر خطرات مختلف مانند سرقت، آتش‌سوزی، آسیب و … در زمان حمل و نقل از مبدا به مقصد گمرک است.

سایر هزینه‌های گمرکی

علاوه بر هزینه‌های ذکر شده، هزینه‌های دیگری نیز ممکن است برای ترخیص کالا از گمرک به‌وجود آید که عبارتند از:

• • هزینه‌های جریمه (Penalty Fees): در صورتی که اطلاعات نادرستی در اظهارنامه وارد شود یا تأخیر در پرداخت حقوق گمرکی وجود داشته باشد، جریمه‌هایی به صاحب کالا تعلق می‌گیرد.
  • هزینه‌های صدور سند ترخیص (Clearance Document Fees): هزینه‌هایی که برای صدور اسناد مربوط به ترخیص کالا، مانند برگ سبز گمرک یا گواهی ترخیص کالا، دریافت می‌شود.
  • هزینه‌های دفتری (Administrative Fees): هزینه‌های اداری برای پردازش اسناد، تهیه فرم‌ها و سایر امور دفتری که برای انجام ترخیص کالا لازم است.

جدول هزینه‌های اصلی ترخیص کالا از گمرک ایران

مدت زمان توقف کالا در گمرک

مدت زمان مجاز نگهداری کالا در گمرک ۳ ماه است. در صورت لزوم، این مدت زمان می‌تواند تا ۲ ماه دیگر تمدید شود. اگر کالای وارداتی در این مدت ترخیص نشود، مشمول مقررات کالای متروکه می‌شود. همچنین، اگر برای کالایی سند ترخیص صادر شود و ظرف یک ماه از گمرک خارج نشود، این کالا مشمول قوانین متروکه می‌شود.

مدارک مورد نیاز برای ترخیص کالا

برای ترخیص کالا از گمرک، صاحب کالا یا نماینده قانونی او باید مجموعه‌ای از مدارک و اسناد را به گمرک ارائه دهند. این اسناد بسته به نوع کالا (وارداتی یا صادراتی) و شرایط خاص آن ممکن است متفاوت باشد. در این بخش، تمامی مدارک مورد نیاز برای ترخیص کالا از گمرک به‌طور کامل توضیح داده شده است.

با مهمترین قوانین صادرات ایران آشنا شوید

صادرات یکی از بخش‌های کلیدی اقتصاد ایران است که نقش مهمی در ارزآوری، توسعه تولید ملی و اشتغال‌زایی ایفا می‌کند. برای موفقیت در این حوزه، آگاهی از قوانین و مقررات صادراتی اهمیت ویژه‌ای دارد. این قوانین، چارچوب کلی فرآیند صادرات را مشخص می‌کنند و رعایت آن‌ها برای تجار و شرکت‌های فعال در این حوزه ضروری است. قوانین مالیاتی مربوط به صادرات کالا بر اساس قانون مقررات صادرات و واردات مصوب ۱۳۷۲ و آیین‌نامه‌های اجرایی آن، سود حاصل از صادرات کالاهای غیرنفتی از مالیات بر درآمد معاف است. این سیاست تشویقی به منظور افزایش رقابت‌پذیری صادرکنندگان ایرانی در بازارهای جهانی اتخاذ...

مدارک مورد نیاز برای ترخیص کالاهای وارداتی

برای ترخیص کالاهای وارداتی، مدارک زیر باید به گمرک ارائه شود:

• بارنامه (Bill of Lading): سند حمل کالا است که توسط شرکت حمل‌ونقل صادر می‌شود و شامل اطلاعاتی از جمله نوع کالا، تعداد کانتینرها، وزن کالا و اطلاعات مرتبط با حمل است.
• ترخیصیه (Delivery Order): دستور تحویل کالا به صاحب کالا یا نماینده قانونی او، که توسط شرکت حمل‌ونقل صادر می‌شود.
• قبض انبار (Warehouse Receipt): سندی که نشان می‌دهد کالا به انبار گمرک تحویل داده شده و جزئیات کالا (وزن، تعداد بسته‌ها، تاریخ ورود) در آن قید شده است.
• فاکتور تجاری (Commercial Invoice): فاکتور صادره توسط فروشنده که جزئیات کالا، قیمت، تعداد، شرایط پرداخت و اطلاعات مربوط به فروش را نشان می‌دهد.
• لیست عدلبندی (Packing List): فهرستی از کالاها و جزئیات بسته‌بندی محموله، از جمله تعداد بسته‌ها، ابعاد و وزن هر بسته.
• پیش فاکتور (Proforma Invoice): سندی که جزئیات کالا، قیمت واحد، شرایط پرداخت و تاریخ تحویل را مشخص می‌کند و معمولاً پیش از دریافت فاکتور رسمی برای معاملات بین‌المللی استفاده می‌شود.
• مجوز ثبت سفارش (Order of Registration): مجوزی که توسط سازمان توسعه تجارت ایران صادر می‌شود و برای واردات کالا ضروری است. این مجوز شامل شماره ثبت و تاریخ اعتبار آن است.
• گواهی مبدأ (Certificate of Origin): سندی که نشان‌دهنده کشور مبدا کالا است. این گواهی معمولاً توسط اتاق بازرگانی کشور صادرکننده یا یک سازمان معتبر دیگر صادر می‌شود.
• بیمه‌نامه (Insurance Policy): بیمه‌ای که برای پوشش خطرات احتمالی در حین حمل و نقل کالا در نظر گرفته می‌شود. این بیمه ممکن است شامل بیمه تمام خطر، بیمه حمل دریایی، یا بیمه حمل هوایی باشد.
• گواهی بازرسی (Inspection Certificate): برای تأیید کیفیت کالا و تطابق آن با استانداردهای لازم، به‌ویژه در مورد کالاهای حساس مانند محصولات غذایی، دارویی، شیمیایی یا تجهیزات خاص.
• پروانه بهره‌برداری (Operating License): در صورتی که کالا مربوط به شرکت‌های تولیدی باشد، این پروانه از سوی وزارت صنایع و معادن صادر می‌شود.
• اعلامیه تأمین ارز (Currency Supply Declaration): در صورتی که کالا با استفاده از ارز دولتی وارد شده باشد، این اعلامیه باید ارائه شود.
• مجوزهای قانونی مورد نیاز (Logical Permission): این مجوزها شامل مجوزهای بهداشتی، استاندارد، قرنطینه نباتی و سایر مجوزهای خاص بسته به نوع کالا می‌شود.
• تصویر کارت بازرگانی (Business Card Copy): این مدرک باید برای واردکنندگان ارائه شود تا هویت قانونی آن‌ها را در سامانه کدینگ گمرک تأیید کند.
• وکالتنامه رسمی (Official Power of Attorney): این وکالتنامه به کارگزار گمرکی یا نماینده صاحب کالا اجازه می‌دهد که به‌طور قانونی اقدام به انجام مراحل ترخیص کالا کند.

مدارک مورد نیاز برای ترخیص کالاهای صادراتی

برای ترخیص کالاهای صادراتی، مدارک زیر باید به گمرک ارائه شود:

• قبض انبار (Warehouse Receipt): این سند، مشابه کالای وارداتی، نشان می‌دهد که کالا در انبار گمرک قرار گرفته است و برای صادر کردن آماده است.
• فاکتور تجاری (Commercial Invoice): فاکتوری که جزئیات کالا، تعداد، قیمت و شرایط فروش را نشان می‌دهد.
• لیست عدلبندی (Packing List): فهرستی از جزئیات بسته‌بندی کالا و تعداد بسته‌ها.
• پروانه بهره‌برداری (Operating License): اگر صادرکننده یک واحد تولیدی باشد، این پروانه از سوی وزارت صنایع و معادن صادر می‌شود.
• گواهی استاندارد (Certificate of Conformity): برای کالاهای مشمول استاندارد اجباری، مانند محصولات الکترونیکی، گواهی استاندارد برای صادرات ضروری است.
• گواهی مبدأ (Certificate of Origin): گواهی‌نامه‌ای که کشور تولیدکننده کالا را مشخص می‌کند و از اهمیت بالایی در فرآیند صادرات برخوردار است.
• مجوزهای قانونی مورد نیاز (Logical Permission): گواهی‌های خاصی که برای صادرات برخی کالاها از قبیل گواهی بهداشت، استاندارد، و قرنطینه نباتی ممکن است مورد نیاز باشد.
• کارت بازرگانی (Business Card): برای صادرات، شرکت صادرکننده باید کارت بازرگانی خود را ارائه دهد.
• وکالتنامه رسمی (Official Power of Attorney): در صورتی که صادرکننده بخواهد از یک نماینده گمرکی برای ترخیص کالا استفاده کند، باید وکالت‌نامه رسمی صادر کند.

مدارک ویژه برای کالاهای خاص

در صورتی که کالاهای خاص مانند محصولات دارویی، مواد شیمیایی، تجهیزات پزشکی و یا مواد غذایی وارد یا صادر شوند، به‌طور معمول نیاز به مدارک و مجوزهای اضافی از سازمان‌های مربوطه خواهند داشت. این مجوزها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مجوز وزارت بهداشت (Ministry of Health License): برای کالاهای دارویی، آرایشی، بهداشتی و غذایی.
• گواهی قرنطینه نباتی (Phytosanitary Certificate): برای کالاهایی که شامل گیاهان یا محصولات کشاورزی می‌شوند.
• گواهی سلامت (Health Certificate): برای محصولات پروتئینی و مواد غذایی.

نتیجه‌گیری

ترخیص کالا از گمرک یک فرآیند پیچیده است که نیازمند رعایت دقیق قوانین و مقررات گمرکی است. با آگاهی از مراحل مختلف ترخیص کالا، هزینه‌ها و اسناد مورد نیاز، واردکنندگان می‌توانند این فرآیند را سریع‌تر و بدون مشکل انجام دهند. در این مسیر، استفاده از خدمات یک کارگزار گمرکی مجرب می‌تواند به کاهش هزینه‌ها و تسریع در فرآیند ترخیص کالا کمک کند.