در ساختار مدیریتی و نظارتی شرکتهای ایران، سمتهای مختلفی تعریف شده که هرکدام وظایف خاصی دارند و طبق قوانین تجارت و مقررات تعیین میشوند. این سمتها نهتنها به مدیریت و نظارت بر عملکرد شرکت کمک میکنند، بلکه شفافیت و حسابرسی مالی شرکت را نیز تضمین میکنند. در ادامه با مهمترین این سمتها، نحوه انتخاب افراد برای آنها و مسئولیتهای مرتبط آشنا میشویم.
مدیر عامل
مدیر عامل به عنوان بالاترین مقام اجرایی شرکت، مسئول اداره روزمره شرکت است و وظیفه دارد تصمیمات اجرایی را بر اساس سیاستهای هیات مدیره اجرا کند. او همچنین نماینده قانونی شرکت در برابر اشخاص ثالث است و میتواند قراردادها و تصمیمات مالی عمده را امضا کند. مدیر عامل باید به هیات مدیره گزارش دهد و عملکرد مالی و اجرایی شرکت را بررسی و مدیریت کند. در بحرانهای اقتصادی یا شرایط خاص نیز، مدیر عامل نقش حیاتی در جهتدهی شرکت به سوی ثبات ایفا میکند. در بسیاری از موارد، مدیر عامل قرارداد مشخصی با شرکت دارد که شامل مواردی چون مدت زمان تصدی، حقوق، پاداشها و شرایط فسخ میشود.
مدیر عامل توسط هیات مدیره انتخاب میشود و میتواند عضو هیات مدیره نیز باشد. مدت تصدی مدیر عامل قابل تمدید است و بسته به نیاز شرکت، قرارداد وی تنظیم میشود.
عضو هیات مدیره
اعضای هیات مدیره وظیفه تعیین استراتژیهای کلان شرکت و نظارت بر عملکرد مدیر عامل را بر عهده دارند. این افراد در تصمیمگیریهای کلان، از جمله تایید بودجه و سیاستهای مالی شرکت، نقش کلیدی ایفا میکنند. برخی اعضای هیات مدیره به عنوان اعضای مستقل انتخاب میشوند تا منافع سهامداران خرد را نمایندگی کنند و از تسلط مدیران اجرایی جلوگیری شود. اعضای مستقل معمولاً وظیفه دارند تا به شکلی بیطرفانه در تصمیمگیریها شرکت کنند و توازن قدرت در شرکت را حفظ کنند. اعضای هیات مدیره در مجمع عمومی سهامداران انتخاب میشوند و به مدت مشخصی، معمولاً دو سال، در این سمت قرار میگیرند. این افراد مسئولیت دارند تا به صورت منظم در جلسات هیات مدیره شرکت کنند و در تعیین سیاستهای کلی شرکت مشارکت داشته باشند.
اعضای اصلی هیات مدیره
اعضای اصلی هیات مدیره به عنوان تصمیمگیرندگان کلیدی در شرکت حضور دارند و در تصمیمگیریهای مهم شرکت، مانند تعیین استراتژیها و نظارت بر عملکرد اجرایی، مشارکت میکنند. این افراد باید در جلسات هیات مدیره حضور داشته باشند و نظرات خود را ارائه دهند. اعضای هیات مدیره توسط سهامداران در جلسات مجمع عمومی انتخاب میشوند و معمولاً به مدت دو سال در این سمت میمانند.
رئیس هیات مدیره
رئیس هیات مدیره، بالاترین مقام در جلسات هیات مدیره است و وظیفه مدیریت و هماهنگی جلسات را بر عهده دارد. او نماینده هیات مدیره در تعامل با مدیر عامل و سایر اعضای شرکت است و نقش حیاتی در اجرای تصمیمات کلان هیات مدیره ایفا میکند. رئیس هیات مدیره مسئولیت نظارت بر اجرای مصوبات هیات مدیره را دارد و اطمینان حاصل میکند که تمامی تصمیمات به درستی انجام شوند. در شرکتهای کوچکتر، گاهی مدیر عامل و رئیس هیات مدیره ممکن است یک نفر باشند، اما در شرکتهای بزرگتر این دو سمت معمولاً از هم جدا هستند تا تمرکز قدرت در یک فرد ایجاد نشود.
رئیس هیات مدیره توسط اعضای هیات مدیره از بین خودشان انتخاب میشود.
نایب رئیس هیات مدیره
نایب رئیس هیات مدیره به عنوان جانشین رئیس هیات مدیره در صورت غیبت وی عمل میکند. او میتواند وظایف خاصی مانند نظارت بر کمیتههای تخصصی هیات مدیره، نظیر کمیته مالی یا کمیته حسابرسی را بر عهده داشته باشد. نایب رئیس همچنین ممکن است مسئولیت کمک به هماهنگی بین اعضای هیات مدیره را بر عهده داشته باشد و در صورت نیاز، برخی از وظایف رئیس را به عهده گیرد.
نایب رئیس هیات مدیره نیز توسط اعضای هیات مدیره انتخاب میشود.
بازرس اصلی
بازرس اصلی مسئول بررسی حسابها و نظارت بر عملکرد مالی شرکت است. او باید اطمینان حاصل کند که تمامی عملیات مالی شرکت مطابق با قوانین و استانداردهای حسابداری است و تخلفی رخ نمیدهد. گزارشهای بازرس اصلی به سهامداران ارائه میشود و تاثیر مستقیمی بر تصمیمگیری آنها در مورد ادامه کار هیات مدیره و مدیر عامل دارد. بازرس اصلی همچنین باید فعالیتهای شرکت را از نظر مالی بررسی و هرگونه تخلف را به سهامداران گزارش دهد. استانداردهای حسابرسی که بازرس باید رعایت کند، تضمین میکند که عملکرد مالی شرکت شفاف و قابل اعتماد باشد.
بازرس اصلی توسط سهامداران در مجمع عمومی انتخاب میشود و معمولاً به مدت یک سال در این سمت میماند.
بازرس علیالبدل
بازرس علیالبدل فردی است که در صورت عدم توانایی بازرس اصلی در انجام وظایف، جایگزین او میشود و وظایف مشابهی را بر عهده میگیرد. در شرایط اضطراری، بازرس علیالبدل میتواند به سرعت وارد عمل شده و با بررسی حسابهای شرکت، اطمینان حاصل کند که تمامی مسائل مالی در چارچوب قانونی انجام میشود.
بازرس علیالبدل نیز توسط سهامداران انتخاب میشود و به عنوان جایگزین بازرس اصلی آماده انجام وظایف او است.
مدیر تصفیه
مدیر تصفیه در زمان انحلال شرکت وظیفه تسویه حسابها، پرداخت بدهیها و تقسیم داراییهای شرکت بین سهامداران را بر عهده دارد. او باید تمامی داراییهای شرکت را مدیریت کند، بدهیهای مالیاتی و تعهدات مالی را تسویه کند و به درستی داراییها را بین سهامداران تقسیم کند. این فرد وظیفه دارد که اطمینان حاصل کند که انحلال شرکت مطابق با قوانین صورت میگیرد و تمامی مراحل قانونی آن به درستی انجام شود.
مدیر تصفیه معمولاً توسط سهامداران یا در مواردی توسط دادگاه انتخاب میشود.
منشی هیات مدیره
منشی هیات مدیره وظیفه دارد صورتجلسات جلسات هیات مدیره را ثبت و نگهداری کند و تمامی تصمیمات گرفته شده را مستندسازی کند. منشی باید اطمینان حاصل کند که تمامی تصمیمات به صورت رسمی ثبت شوند و در صورت نیاز به عنوان مستندات قانونی مورد استفاده قرار گیرند. حفظ محرمانگی و دقت در ثبت صورتجلسات نیز از وظایف حیاتی منشی است.
نتیجهگیری
در پایان، لازم به ذکر است که در رسمیو ما تمامی این سمتها را در شرکتهای مختلف شناسایی کردهایم و اطلاعات جامع و دقیقی در مورد هر یک از آنها جمعآوری کردهایم. شما میتوانید به راحتی تاریخچه تغییرات هر کدام از این سمتها را در شرکتهای مورد نظر خود بررسی کرده و به اطلاعاتی همچون انتصابات جدید، تغییرات مدیریتی و تحولات کلیدی دسترسی پیدا کنید. این اطلاعات میتواند به شما در تحلیل و بررسی شرکتها کمک کرده و شفافیت بیشتری در فرآیندهای مدیریتی شرکتها به وجود آورد.