وقتی مهران مدیری و محمدحسین لطیفی دو سریال «قهوه تلخ» و «قلب یخی» را در سال ۱۳۸۹ ساختند و به جای نمایش از تلویزیون، آن را راهی شبکه نمایش خانگی کردند، کسی نمی‌توانست پیش‌بینی کند که چه تحولات بزرگی در این عرصه در راه است. شبکه نمایش خانگی در این ۱۱ سال آرام‌آرام رشد کرد و امروز به شرایطی رسیده که بسیاری از کارگردانان و بازیگران مهم سینما ترجیح می‌دهند در این فضا کار کنند. البته شیوع ویروس کرونا در پایان سال ۱۳۹۸ و تعطیل و نیمه تعطیل شدن سالن‌های سینما نیز مزید بر علت شد. شاید بتوان «فیلیمو» را مهم‌ترین سامانه نمایش درخواستی (VOD) ایران در حال حاضر دانست. در این گزارش به چگونگی شکل‌گیری «فیلیمو» و سایر زیرمجموعه‌های شرکت «صبا ایده» و همچنین داده‌های موجود از این شرکت‌ها در «رسمیو» می‌پردازیم.
تبدیل پراید به شبکه اجتماعی!
محمدجواد شکوری مقدم سال ۱۳۶۱ در تهران متولد شد. او در حالی که در ترم پنجم رشته مهندسی برق دانشگاه صنعتی امیرکبیر تحصیل می‌کرد، به برنامه‌نویسی علاقه‌مند شد و مانند بسیاری از کارآفرینان دیگر، قید ادامه تحصیل در دانشگاه را زد. او کارش را همراه با برادرش محمدمهدی که متولد ۱۳۶۲ است، آغاز کرد. شبکه اجتماعی «کلوب» نخستین محصول مهم این دو برادر بود که در سال ۱۳۸۳ با فروختن پراید ۵ میلیون تومانی برادران شکوری راه‌اندازی شد. «کلوب» در آن زمان نمونه داخلی شبکه اجتماعی «اورکات» از محصولات «گوگل» محسوب می‌شد. البته چند سال بعد و در زمان رونق «فیس‌بوک» در ایران هم «کلوب» با این شبکه اجتماعی رقابت می‌کرد. در نهایت این سایت هیچ وقت نتوانست به موفقیت چشم‌گیری در میان کاربران فضای مجازی دست پیدا کند و شکوری‌ها در سال ۱۳۹۶ تصمیم گرفتند ۸۰ درصد سهام آن را به شرکت «رسانه فروردین» واگذار کنند. آنها در ادامه در سال ۱۳۸۵ آژانس تبلیغاتی «صبا ویژن» را راه‌اندازی کردند و یک سال بعد «میهن بلاگ» را خریدند؛ یکی از سرویس‌های وبلاگ فارسی که در آن سال‌ها پرطرفدار بود.
ایرانی! ایرانی ببین
شاید مهم‌ترین نقطه عطف مسیر کاری محمدجواد و محمدمهدی شکوری، راه‌اندازی سرویس اشتراک ویدئوی «آپارات» در سال ۱۳۸۹ بود. سایتی که قرار بود «یوتیوب» ایرانی باشد و با فیلتر شدن این سایت، زمینه بهتری برای رشد پیدا کرد. «آپارات» مسیر رشد را به سرعت طی کرد و طی مدت کوتاهی به مهم‌ترین سرویس اشتراک ویدئو در ایران تبدیل شد. خدمات این سایت سال به سال کامل‌تر می‌شد و انتشار اپلیکیشن اندروید در سال ۱۳۹۰ و قابلیت ایجاد کانال توسط کاربران در سال ۱۳۹۳ از این جمله بود. کاربران می‌توانند ویدئوهایی را در «آپارات» منتشر کنند که با قوانین جمهوری اسلامی ایران مطابقت داشته باشد و معمولاً فرایند تأیید و انتشار یک ویدئو حدود ۱۰ دقیقه است. بر اساس آمار سایت «الکسا»، «آپارات» دومین سایت پربازدید کاربران ایرانی است و رده اول این فهرست به «گوگل» اختصاص دارد. «آپارات» امکان نمایش ویدئو در سایت‌های مختلف را نیز فراهم می‌کند و به نظر می‌رسد این اقدام به پربازدید شدن آن کمک کرده است. شیوه درآمدزایی این سایت، تبلیغات است و کاربران برای تماشای ویدئو در «آپارات» پولی نمی‌پردازند. به جز تبلیغات بنری در بالا و کنار سایت، «آپارات» معمولاً چند ثانیه تبلیغات هم در ابتدای ویدئوها نمایش می‌دهد.
«فیلیمو» وارد می‌شود
برادران شکوری بعد از سال‌ها کار در حوزه فضای مجازی، در سال ۱۳۹۲ شرکت «فناوران ایده پرداز صبا» را رسماً ثبت کردند؛ شرکتی که به اختصار «صبا ایده» نامیده می‌شود و همه پروژه‌های این دو برادر به نوعی زیرمجموعه آن به حساب می‌آیند. «صبا ایده» بیش از ۳۰۰ میلیارد تومان سرمایه ثبتی و ۹ علامت تجاری ثبت‌شده دارد. در حال حاضر امیرحسین شکوری مقدم که پدر شکوری‌هاست، ریاست هیئت‌مدیره «فناوران ایده پرداز صبا» را بر عهده دارد و محمدجواد و محمدمهدی به ترتیب مدیرعامل و نایب‌رییس هیئت‌مدیره شرکت هستند. اواخر سال ۱۳۹۳ شرکت «صبا ایده» دست به اقدام بزرگی زد و سامانه نمایش درخواستی (VOD) «فیلیمو» را راه‌اندازی کرد. تجربه چندین سال نمایش ویدئو در «آپارات» تجربه بسیار خوبی در اختیار گروه «فیلیمو» گذاشت و با اینکه هدایت این موضوع با توجه به نوسانات سرعت اینترنت در ایران کار سختی به نظر می‌رسید، حالا می‌توان گفت «فیلیمو» به خوبی از پس ماموریتش بر آمده است. این سایت بیش از ۴۰۰ هزار مشترک ماهانه دارد و بیش از ۵۰ درصد کاربران VOD ها مشترک «فیلیمو» هستند. شیوع ویروس کرونا و خانه‌نشینی بخشی از مردم هم به کمک سامانه‌هایی مانند «فیلیمو» آمد و توانستند مخاطب بیشتری جذب کنند.
همکاری با فیلم‌سازان برجسته
«فیلیمو» در سال ۱۳۹۷ دست به اقدام تازه‌ای زد و تصمیم گرفت پا را از نمایش فیلم و سریال فراتر بگذارد و سریال تولید کند. اولین محصول این سایت، سریال «نهنگ آبی» به کارگردانی فریدون جیرانی بود و از سال ۱۳۹۹ هم سریال‌هایی مانند «خوب، بد، جلف: رادیواکتیو»، «ملکه گدایان» و «می‌خواهم زنده بمانم» اختصاصاً از «فیلیمو» پخش شدند. «زخم کاری» محمدحسین مهدویان مهم‌ترین محصول تازه «فیلیمو» است و «جیران» حسن فتحی نیز به زودی در این سایت پخش خواهد شد. البته برادران شکوری همزمان با توسعه و بهبود «فیلیمو» فعالیت‌های دیگری هم داشته‌اند که از آن جمله می‌توان به خریدن سهام شرکت «فناوران ایده پرداز سرزمین هنر» اشاره کرد؛ شرکتی که مهم‌ترین سایت فروش بلیت سینما یعنی «سینماتیکت» متعلق به آن است. در حال حاضر محمدجواد شکوری مقدم رییس هیئت‌مدیره این شرکت است. محمدمهدی نیز نایب‌رییس هیئت‌مدیره شرکت «فناوران خدمت محور صبا» است؛ همان اپلیکیشن و سایت «پلاک» که خدمات ساختمانی، نظافتی، تعمیرات و… در محل ارائه می‌دهد.
