طبق اصل ۱۳۸ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ماده ۹۷ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲، ایجاد نظام ملی طبقه‌بندی کالا و خدمات از جمله وظایف وزارت بازرگانی است.
براساس این نظام ملی، طرح پیشنهادی کدملی که توسط هیئت وزیران تصویب شده بوسیله‌ی مرکز ملی شماره‌گذاری کالا و خدمات ایران عملی شده است.
ایران‌کد یا همان نظام طبقه‌بندی کالا و خدمات که در آن تمام کالاهای مورد معامله در کشور و یا خدمات، بوسیله‌ی استانداردها و ابزارهای مختلف؛ طبقه‌بندی، شناسایی، کدگذاری و به شکل مشترک و همسان در سطح ملی عرضه می‌شود، شامل اطلاعاتی از قبیل مراجع عرضه‌کننده، مشخصات فنی و استانداردهای ملی و بین‌المللی می‌باشد.
نظام ایران‌کد با توجه به اطلاعات هر کالا یک کد ۱۶ رقمی برای آن صادر می‌نماید که کدملی آن کالا قلمداد می‌شود و همچنین شناسنامه‌ی آن کالا نیز به صورت کاتالوگی الکترونیکی عرضه می‌شود.
کدملی ۱۶ رقمی شامل چه بخش‌هایی می‌باشد؟
این کد از سه بخش تشکیل شده است:
کلید کد: هفت رقم نخست از سمت چپ، جایگاه محصول را در ساختار ملی طبقه‌بندی کالا مشخص می‌کند.
کد مرجع عرضه: پنج رقم میانی که نشان‌دهنده‌ی مشخصات مرجع عرضه‌کننده‌ی آن کالاست و برای تمامی محصولات آن شرکت یکسان می‌باشد. این کد در جلوگیری از قاچاق کالا بسیار موثر است.
سریال کالا: چهار رقم پایانی که شماره سریال کالای ثبت شده است وجه تمایز آن با سایر محصولات می‌باشد.
کاتالوگ‌های الکترونیکی ایران‌کد چیست؟
این کاتالوگ‌ها یک سند الکترونیک است که شامل اطلاعاتی از قبیل کدملی، بارکد بین‌المللی (GS1) کالا و خدمات و مشخصات فنی می باشد.
این اسناد به صورت صفحه‌ای شخصی برای هر کالا و خدمات، در پرتال ایران‌کد موجود است.
GS1 چیست؟
سازمان جهانی جی اس وان، یک سازمان بین‌المللی فعال در زمینه‌ی تدوین راهکارهای شناسایی کالا و ایجاد استانداردها است.
مرکز ملی شماره‌گذاری کالا و خدمات ایران نیز این موقعیت را برای شرکت‌های ایرانی ایجاد کرده است تا از این نظام جهانی بهره‌مند شوند و با استانداردهای روز دنیا در زمینه‌ی کالا و خدمات آشنا شوند.
ایجاد ایران‌کد چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
- با استفاده از ایران‌کد، تبادل اطلاعات کالا و خدمات با سرعت و اطمینان بیشتری در اختیار مراکز تهیه، تولید و فروش بازار کالاها قرار می‌گیرد.
- ایران‌کد باعث ایجاد شبکه‌ی ملی هماهنگ در کشور شده است.
- با استفاده از ایران‌کد می‌توانیم به اطلاعاتی دست پیدا کنیم که در تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های آینده کمک نماید.
- داشتن ایران‌کد در جلوگیری از قاچاق کالا موثر است.
- ایران‌کد قابلیت این را دارد که با سیستم‌های کدینگ بین‌المللی ارتباط برقرار نماید.
- در سطح بین‌المللی می‌توانیم محصولی را که دارای ایران‌کد است به راحتی معرفی و عرضه کنیم.
- ایجاد شفافیت و سلامت اقتصادی از دیگر اهداف ایجاد ایران‌کد است.
- ایران‌کد به توسعه‌ی تجارت الکترونیک کمک می‌نماید.
ثبت محصول در ایران‌کد به چه صورت است؟
برای این کار ابتدا می‌بایست به پرتال ایران‌کد مراجعه نمود و بعد از پر کردن گزینه‌ها و وارد کردن تمامی اطلاعات مربوط به اقلام مورد درخواست و عضویت اعم از اطلاعات مربوط به اشخاص حقیقی و حقوقی، مراحل ثبت نام را تا مرحله‌ی دریافت کد عضویت پنج رقمی ایران‌کد دنبال نمود.
اعضای ایران کد موظف هستند هرگونه تغییرات را در این سامانه، ویرایش و اطلاعات جدید محصول را به روز نمایند.
عضو ایران کد موظف به پرداخت هزینه‌ی اشتراک سالیانه‌ای است که مرکز شماره‌گذاری کالا و خدمات ایران تعیین می‌کند.
آیا به لحاظ قانونی، دریافت ایران‌کد برای تولیدکنندگان و فروشندگان کالا الزامیست؟
تکلیف قانونی به معنای وجود ضمانت اجرا برای کسانی که ایران‌کد نمی‌گیرند وجود ندارد؛ لیکن عملاً و به لحاظ منطق تجارت و عرف بازار، تمامی فروشندگان به منظور معرفی بهتر و فروش موفق‌تر کالای خود به سمت اخذ ایران‌کد از طریق طی مراحل آن در سامانه‌ی مربوطه سوق پیدا می‌کنند.
البته این الزام منطقی برای تولیدکنندگان وجود ندارد و همچنین برای فروش بعضی از کالاها که صرفاً در فروشگاه‌های زنجیره‌ای قرار می‌گیرند داشتن بارکد کفایت می‌نماید.
سایت رسمیو این امکان را در اختیار کاربران قرار داده است که کد محصولاتی که در ایران‌کد ثبت شده است را مشاهده کنند. برای دیدن این کد در سایت رسمیو، به قسمت محصولات مراجعه کنید و یا از طریق جستجوی پیشرفته، محصول مورد نظرتان را بر اساس ایران‌کد جستجو کنید.
تفاوت ایران‌کد و بارکد در چیست؟
وقتی ما کالایی را در ایران‌کد ثبت می‌نماییم، یک کد ۱۶ رقمی توسط سامانه ارائه می‌شود که این کد می‌تواند هم به صورت یک عدد بر روی محصول و هم به صورت بارکد درج شود.
بارکد یک فونت است که کدها را به نمایش درمی‌آورد. بارکد عددی برای انسان‌ها قابل خواندن است ولی برای ماشین‌ها خیر اما کد ۱۶ رقمی حتی بوسیله‌ی ماشین‌ها و اسکنرهای فروشگاهی نیز قابل خواندن است.
چگونه می‌توانیم ایران کد را دریافت کنیم؟
اگر چه امکان دریافت ایران کد به نام مدیرعامل وجود خواهد داشت اما کارشناسان خبره معمولاً این کار را پیشنهاد نمی‌دهند چرا که احتمال تغییر مدیرعامل شرکت یا اتمام فعالیت او در شرکت موردنظر وجود دارد. از طرفی مدیرعامل شرکت قادر به واگذاری ایران کد به شرکتی دیگر است و به این صورت زمینه سوءاستفاده از آن به وجود می‌آید. لذا بهترین کار دریافت ایران کد به نام شرکت و به صورت حقوقی است.
برخی از شرکتها دارای نمایندگی شرکتی خارجی در ایران هستند و از طریق معرفی، تبلیغ و فروش محصولات شرکت مورد نظر کسب درآمد می‌کنند. این شرکتها نیز مشروط به کسب اجازه فروش و بازاریابی از شرکت خارجی طی قراردادی رسمی، می‌توانند در زمینه محصولات خود، اقدام به دریافت ایران کد نمایند.
پس از دریافت ایران کد شما می‌توانید برای تمامی محصولات پرفروش ایران کد تهیه کنید و با این کار در دسته شرکت‌های تولیدکننده محصولات متنوع قرار بگیرید. همچنین با تهیه ایران کد تنها برای محصولات برند یا پرفروش، می‌توانید این محصولات را تحت تملک شرکت خود درآورید.
دریافت ایران کد چه مزایایی به همراه دارد؟
- ایران کد زبانی مشترک برای خواندن اصالت و شناسنامه کالاهاست؛
- با ایران کد به خوبی می‌توان از قاچاق کالا جلوگیری نمود؛
- کالاهای اصل و باکیفیت داخلی با ایران کد شناسنامه‌دار می‌شوند و این کار حمایتی از تولیدات داخلی است؛
- برای انسجام عناصر مدیریت زنجیره تامین کالا و خدمات حافظه اجتماعی و بستر اطلاعاتی فراهم می‌شود؛
- محصولات شرکتها به راحتی در سطح منطقه‌ای و جهانی معرفی و تبلیغ می‌شوند؛
- با ایران کد هزینه‌های توزیع، فروش و عملیات کاهش پیدا می‌کنند؛
- ارتباط با سیستم‌های کدینگ بین‌المللی* را ممکن می‌سازد؛
- توزیع را برای تولیدکنندگان و توزیع کنندگان بسیار وسیع‌تر می‌کند؛
- سبب شناسایی منابع ساخت و توزیع کالا می‌شود.
- ایران کد زبانی مشترک برای خواندن اصالت و شناسنامه کالاهاست؛
- با ایران کد به خوبی می‌توان از قاچاق کالا جلوگیری نمود؛
- کالاهای اصل و باکیفیت داخلی با ایران کد شناسنامه‌دار می‌شوند و این کار حمایتی از تولیدات داخلی است؛
- برای انسجام عناصر مدیریت زنجیره تامین کالا و خدمات حافظه اجتماعی و بستر اطلاعاتی فراهم می‌شود؛
- محصولات شرکتها به راحتی در سطح منطقه‌ای و جهانی معرفی و تبلیغ می‌شوند؛
- با ایران کد هزینه‌های توزیع، فروش و عملیات کاهش پیدا می‌کنند؛
- ارتباط با سیستم‌های کدینگ بین‌المللی* را ممکن می‌سازد؛
- توزیع را برای تولیدکنندگان و توزیع کنندگان بسیار وسیع‌تر می‌کند؛
- سبب شناسایی منابع ساخت و توزیع کالا می‌شود.
* سیستم‌های کدینگ بین‌المللی برای مدیریت آمارهای کلان مربوط به محصولات کاربرد دارند. از انواع این سیستم‌ها می‌توان ISIC و NATO را نام برد.
برای دریافت ایران کد به چه مدارکی نیاز است؟
مدارک لازم برای ثبت‌نام در نظام ملی ایران‌کد جهت دریافت بارکد داخلی و بین‌المللی برای اشخاص حقیقی و حقوقی متفاوت است.
در ادامه مدارک مورد نیاز برای هر یک از اشخاص آورده شده‌اند:
مدارک لازم برای دریافت ایران کد توسط اشخاص حقوقی
- آگهی ثبت شرکت
- روزنامه رسمی و آخرین تغییرات
- جواز ساخت برای شرکت‌های تولید مواد‌غذایی، دارویی و آرایشی بهداشتی
- کارت بازرگانی برای واردکنندگان و صادرکنندگان
- پروانه بهره‌برداری برای شرکت‌های تولیدی
- کارت ملی مدیرعامل
- فیش واریزی هزینه‌های ثبت نام به حساب مرکز ملی شماره گذاری کالا و خدمات ایران
- آگهی ثبت برند و علامت تجاری برای توزیع‌کنندگان کالا (اختیاری)
مدارک لازم برای دریافت ایران کد توسط اشخاص حقیقی
- پروانه کسب برای اعضای اصناف
- پروانه بهره برداری برای تولیدکنندگان عضو وزارت صنایع
- کارت ملی صاحب جواز کسب یا پروانه بهره‌برداری
- آگهی ثبت برند برای توزیع کنندگان کالا
- پروانه ساخت برای تولیدکنندگان مواد غذایی، دارویی و آرایشی بهداشتی
- کارت بازرگانی برای واردکنندگان و صادرکنندگان
- فیش واریزی هزینه‌های ثبت نام به حساب مرکز ملی شماره‌گذاری کالا و خدمات ایرانی
نکته: به طور کلی واردکنندگان به دو دسته تقسیم می‌شوند:
دسته اول: این دسته از واردکنندگان، کالاهایی را با برندی مشخص وارد بازار می‌کنند و حتماً باید این کالاهای وارداتی از طریق پورتال مرکز، اطلاع رسانی شوند. همچنین در این زمینه باید جواز کسب توزیعی دریافت شود.
دسته دوم: دسته دوم وارد کنندگانی هستند که خود، توزیع کالاهای وارداتی را انجام نمی‌دهند و تنها به عنوان واسطه کالاها را به توزیع‌کنندگان می‌رسانند. این دسته از واردکنندگان معاف از اطلاع‌رسانی روی پرتال مرکز هستند.
ایران کد تحت نظارت چه کسی است؟
نظارت، بازرسی، نحوه استفاده و چگونگی اجرای سیستم بر عهده اصناف و وزارت بازرگانی است. با عملیاتی شدن این سیستم، بایستی برای تمامی کالاهای وارد شده به کشور، کد ملی دریافت شود. البته در شرایطی که خریدهای وارد شده به کشور بسیار وسیع و در حجم بالا باشند می‌توان از استانداردهای کشورهای دیگر بهره برد. این سیستم به خوبی قادر به هماهنگ‌سازی بارکدهای وارداتی با سیستم است.
چه اقلامی تحت پوشش سامانه ایران کد هستند؟
سامانه کدگذاری ملی کالا، این امکان را دارد تا کلیه مواد اولیه و کالاهای تجاری ارائه شده به بازار کشور از سوی عرضه‌کنندگان اعم از تولیدکننده، واردکننده، صادرکننده و توزیع‌کننده را تحت پوشش خود قرار دهد.
هر آنچه لازم بود درباره ایران‌کد بدانید در این مقاله آورده شد. ایران‌کد که در واقع کد ملی کالا است، نه تنها اطلاعات کالا را شامل می‌شود، بلکه نشان می‌دهد که کالای مورد نظر، استانداردها را رعایت کرده است یا خیر. ایران‌کد محصولات یکی از مواردی است که می‌توانید از طریق سایت رسمیو به آن دسترسی پیدا کنید.
.
