«پارس»، واژه‌ای که ریشه در تاریخ دارد و یادآور سرزمین کهن ایرانیان و خاستگاه امپراتوری هخامنشی است، نامی است که محمدتقی برخوردار، صنعتگر و تاجری بلندپرواز و آینده‌نگر، برای مجموعه‌ای از شرکتهای تأثیرگذار خود برگزید. مردی که رویایش تنها تجارت نبود؛ بلکه به صنعتی شدن و توسعه‌ی پایدار کشور می‌اندیشید.
در دهه‌ی ۱۳۴۰، دوره‌ای که با رشد اقتصادی و گسترش صنایع داخلی همراه بود، سیاست‌های حمایت از تولید ملی، زمینه‌ی شکوفایی بخش خصوصی را فراهم کرد. در این فضا، کارآفرینانی همچون محمدتقی برخوردار با سرمایه‌گذاری‌های گسترده در حوزه‌ی تولید، نقش مهمی در مسیر صنعتی شدن ایران ایفا کردند.
در این مقاله، به بررسی مجموعه‌ی شرکتهایی که تحت مدیریت محمدتقی برخوردار شکل گرفتند—از جمله برندهایی با نام «پارس» و دیگر شرکتهای وابسته—، نقش تأثیرگذار محمدتقی برخوردار در شکل‌گیری آنها و تحولاتی که این شرکتها از سر گذرانده‌اند، خواهیم پرداخت.
محمدتقی برخوردار؛ دانش‌آموخته‌ی تجارت‌خانه‌ی پدری
محمدتقی برخوردار، شهریور ماهِ سالِ ۱۳۰۳، در خانواده‌ای سرشناس و متمول، در شهر یزد متولد شد. پدرش، محمدحسین برخوردار، از تاجران برجسته و معتبر یزد بود که عمده‌ی فعالیتش در زمینه‌ی صادرات و واردات کالاهایی همچون چای، زردچوبه، فلفل، پسته، رنگ و پارچه متمرکز شده بود. خاندان برخوردار به دلیل ثروت و جایگاه اقتصادی ممتازشان در یزد شهرت داشتند و نام خانوادگی «برخوردار» نیز به همین اعتبار به آنها نسبت داده شده بود.
محمدتقی از همان دوران کودکی تحت‌تأثیر فضای تجاری خانواده، با اصول کسب‌وکار آشنا شد و خیلی زود مهارت‌های تجاری را به‌صورت عملی فرا گرفت. سال‌های نوجوانی او در تجارت‌خانه‌ی پدری سپری شد؛ جایی که ویژگی‌هایی مانند هوش تجاری و قدرت مذاکره، به‌تدریج در شخصیت او شکل گرفت. پدرش برای تقویت همین توانایی‌ها، گاهی مسئولیت‌هایی را به او محول می‌کرد که فراتر از سن و تجربه‌ی اندکش بود. در یکی از این مأموریت‌ها، او را برای وصول طلبی به اصفهان فرستاد؛ تجربه‌ای که محمدتقی با صبر و خوش‌رویی و پس از چندین روز رفت‌وآمد و مذاکره، به‌خوبی از عهده‌‌اش برآمد. این تجربیات اولیه، پایه‌گذار ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری ارزشمندی شد که بعدها در موفقیت‌های تجاری و صنعتی او تأثیر به‌سزایی گذاشت.
فراتر از تجارت؛ ورود به عرصه‌ی صنعت
محمدتقی برخوردار، پس از دریافت دیپلم در سال ۱۳۲۱ و در سن ۱۸ سالگی، به‌منظور گسترش افق‌های فکری و اقتصادی خود و به بهانه‌ی تحصیل، راهی تهران شد. اگرچه او هرگز در دانشگاه به تحصیل نپرداخت، اما حضورش در تهران، دریچه‌ی تازه‌ای را رو به جهان مدرن کسب‌وکار بر او گشود. او پس از مدتی کوتاه، حجره‌ای در سرای امید، روبه‌روی مسجد شاه خرید و فعالیت اقتصادی مستقلی را آغاز کرد.
مهاجرت محمدتقی به تهران، اگرچه در آغاز با مخالفت پدر مواجه شد، اما درنهایت سرآغاز تحولی بزرگ در مسیر اقتصادی خاندان برخوردار بود و مقدمه‌ای برای ورود آنها به دنیای تولید و صنعت مدرن ایران گشت.
محمدتقی برخوردار، در آغاز به واردات کالاهایی همچون باتری، تلویزیون، رادیو، پنکه و ماشین‌حساب روی آورد. اما برخلاف بسیاری از تجار، با شم اقتصادی قوی و نگاهی نوآورانه، به این نتیجه رسید که ایران به‌منظور توسعه‌ی اقتصاد پایدار، نیازمند تولید داخلی این محصولات است. از این رو، با وجود موفقیت چشمگیر در تجارت، به تولیدات صنعتی روی آورد.
او در اولین گام، در سال ۱۳۴۱ شرکت «باتری‌سازی قوه پارس» را راه‌اندازی کرد و پس از آن در سال ۱۳۴۲ شرکت «پارسالکتریک» را بنیان گذاشت. اما فعالیت محمدتقی برخوردار به این حوزه‌ها محدود نشد؛ او با مدیریتی هوشمند و دیدگاهی نوآورانه، در فاصله‌ی سال‌های ۱۳۴۱ تا ۱۳۵۶، چندین شرکت بزرگ صنعتی را تأسیس کرد که هر کدام به‌نوبه‌ی خود نقشی کلیدی در صنعت ایران داشتند.
شرکتهای تأسیس‌شده توسط محمدتقی برخوردار
محمدتقی برخوردار، یکی از پیشگامان صنعت لوازم خانگی ایران، در فاصله‌ی سال‌های ۱۳۴۱ تا ۱۳۵۶، مجموعه‌ای از شرکتهای صنعتی را پایه‌گذاری کرد که تأثیر چشم‌گیری بر توسعه‌ی اقتصادی و صنعتی کشور داشتند. این شرکتها با بهرهگیری از فناوری‌های نوین و همکاری با برندهای معتبر بین‌المللی، در تولید محصولات متنوعی در حوزه‌ی لوازم خانگی، تجهیزات برقی، صنایع الکتریکی، نساجی و مصالح ساختمانی فعالیت داشتند.
شرکت قوه پارس (ریاوواک): نخستین شرکت صنعتی تأسیس‌شده توسط محمدتقی برخوردار در سال ۱۳۴۱، با همکاری شرکت آمریکایی ریاوواک در کیلومتر ۸ جاده مخصوص تهران-کرج راه‌اندازی شد. این شرکت به‌طور تخصصی به تولید باتری اختصاص داشت و طی یک دهه، ظرفیت تولید سالانه‌ی خود را از ۲۵ میلیون عدد در سال ۱۳۴۸، به ۱۵۰ میلیون عدد در سال ۱۳۵۵ افزایش داد. در همین دوره، دو کارخانه‌ی دیگر در کرج و یک کارخانه در شهر صنعتی البرز قزوین تأسیس شد. در سال ۱۳۵۵، این شرکت وارد بورس اوراق بهادار تهران شد و تعداد کارکنان آن تا سال ۱۳۵۷ به ۹۲۰ نفر رسید.
شرکت پارسالکتریک: این مجموعه، در ۹ اسفند ۱۳۴۱، بهعنوان یک شرکت سهامی خاص با سرمایه‌ی اولیه‌ی ۵ میلیون ریال تأسیس شد و به تولید تلویزیون و تجهیزات الکتریکی پرداخت. در این دوره، به‌منظور افزایش کیفیت و بهره‌وری، از دانش و مهارت مهندسان خارجی بهره گرفته می‌شد. در طول سال‌های فعالیت، تعداد کارکنان این شرکت، از ۲۹۰ نفر در سال ۱۳۴۸، به ۲۰۰۰ نفر در سال ۱۳۵۸ افزایش یافت. میزان فروش سالانه‌ی این شرکت در سال ۱۳۵۷ به ۵ میلیارد ریال رسید و در سال ۱۳۵۵ وارد بورس شد.
شرکت پارستوشیبا (پارسخزر): این شرکت در سال ۱۳۴۷ در شهر رشت تأسیس شد و به تولید لوازم برقی خانگی مانند پنکه، چرخ‌گوشت و آبمیوه‌گیری پرداخت. سرمایه‌گذاری در این مجموعه بین بانک توسعه‌ی صنعتی و معدنی (۲۰٪)، شرکت توشیبای ژاپن (۴۰٪) و محمدتقی برخوردار (۴۰٪) تقسیم شده بود. تعداد کارکنان این مجموعه نیز طی سال‌های بعد، از ۲۰۰ نفر در سال ۱۳۵۰، به ۸۰۰ نفر در سال ۱۳۵۷ افزایش یافت.
شرکت لامپ پارستوشیبا: این مجموعه در آذر سال ۱۳۴۸ با سرمایه‌ی اولیه‌ی ۱۹۵ میلیون ریال تأسیس شد و با همکاری بانک توسعه‌ی صنعتی و معدنی ایران و توشیبای ژاپن فعالیت خود را آغاز کرد. در سال ۱۳۵۰، این شرکت به بهره‌برداری رسید و تولید لامپ‌های روشنایی را در ایران شروع کرد؛ صنعتی که تا آن زمان در کشور سابقه‌ای نداشت.
شرکت کشت و صنعت جیرفت: این شرکت در سال ۱۳۴۹ در شهرستان عنبرآباد جیرفت تأسیس شد و نخستین فعالیت محمدتقی برخوردار در حوزه‌ی کشاورزی صنعتی بود. در این مجموعه، یک سردخانه، دو کارخانه‌ی تولید رب گوجه‌فرنگی و یک کارخانه‌ی کنسرو تن ماهی احداث شد.
شرکت فرش پارس: این مجموعه در سال ۱۳۵۰ در شهرک صنعتی البرز قزوین با سرمایه‌ی اولیه‌ی ۵۰ میلیون ریال راه‌اندازی شد. این شرکت شامل شش واحد ریسندگی انواع نخ، گونی‌بافی، پلی پروپیلن، موکت، فرش ماشینی، موکت‌بافی، رنگرزی و چاپ موکت بود. فناوری مورد استفاده در این مجموعه از کشورهای آلمان، سوئیس و انگلستان وارد شده بود.
شرکت کالای الکتریک: این شرکت که در سال ۱۳۴۳ تأسیس شده بود، پس از ورشکستگی در سال ۱۳۵۰ توسط محمدتقی برخوردار خریداری شد. او ۸۷٫۵٪ از سهام آن را در اختیار گرفت و فعالیت‌های آن را در حوزه‌ی تولید کالاهای الکتریکی مانند پریز، دوشاخه، جعبه‌تقسیم و سرپیچ ادامه داد.
شرکت کاشی پارس: این شرکت در سال ۱۳۵۲ در شهر صنعتی قزوین راه‌اندازی شد و در پاسخ به افزایش تقاضا برای مصالح ساختمانی، به تولید کاشی‌های سرامیکی پرداخت.
شرکت سرامیک البرز: این مجموعه نیز در سال ۱۳۵۲ به ثبت و در سال ۱۳۵۶ به بهره‌برداری رسید. این شرکت، با بهرهگیری از فناوری ژاپنی، تولید سرامیک‌های ساختمانی را در دستور کار خود قرار داد.
شرکت کارتن البرز: این شرکت در آبان ۱۳۵۲ تأسیس شد و در زمینه‌ی تولید انواع مقوا، کارتن، بسته‌بندی و چاپ فعالیت داشت. در طول سال‌های فعالیت، شرکت دو بار دچار سانحه‌ی آتش‌سوزی شد، اما با سرمایه‌گذاری مجدد از سوی محمدتقی برخوردار، تولید در آن ادامه یافت.
شرکت لوازم خانگی پارس: در سال ۱۳۵۴، این مجموعه با سرمایه‌ی ۸۰۰ میلیون ریال و با مشارکت ۱۵ درصدی شرکت جنرال‌الکتریک آمریکا تأسیس شد. مأموریت این شرکت، تولید یخچال، فریزر و ماشین لباس‌شویی بود و قرار بود بخشی از بازار جنرال‌الکتریک را در منطقه تأمین کند.
شرکت صنایع الکتریکی البرز: این مجموعه در سال ۱۳۵۴ تأسیس شد و با سرمایه‌ی ۱۰۰ میلیون ریال، تولید محصولات الکتریکی را آغاز کرد. شرکت لگراند فرانسه با ۴۰٪ و بانک توسعه‌ی صنعتی و معدنی ایران با ۲۰٪ در این پروژه سرمایه‌گذاری کردند. تعداد کارکنان این مجموعه در زمان راه‌اندازی به ۲۲۰ نفر می‌رسید.
در مجموع، محمدتقی برخوردار توانست در مدت ۱۵ سال شرکتهای متعددی را در حوزههای مختلف صنعتی تأسیس کند و بهعنوان یکی از تأثیرگذارترین چهره‌های تاریخ صنعتی ایران شناخته شود.
مدیریت هوشمندانه؛ موتور محرک صنایع برخوردار
محمدتقی برخوردار بر این باور بود که موفقیت پایدار در صنعت، بدون بهرهگیری از اصول مدیریتی نوین امکان‌پذیر نیست؛ بر همین مبنا مدلی نوین از مدیریت علمی و آینده‌نگر را در ایران اجرا کرد؛ این در حالی است که بسیاری از هم‌عصران او شرکتهای خود را با روش‌های سنتی و تجربی اداره می‌کردند. برخوردار از کارآفرینانی بود که برنامه‌ریزی بلندمدت، توسعه‌ی نیروی انسانی، تحقیق و توسعه و همکاری بین‌المللی را در مدیریت کسب‌وکارهایش به‌کار گرفت و همین رویکرد، صنایع تحت مدیریت او را به نمونه‌ای موفق از توسعه‌ی صنعتی ایران در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ شمسی تبدیل کرد.
✅ همکاری با مرکز مطالعات مدیریت ایران (IMI) و نقش هاروارد
یکی از اقدامات کلیدی محمدتقی برخوردار، همکاری با مرکز مطالعات مدیریت ایران (Institute of Management Iran – IMI) بود که با حمایت دانشگاه هاروارد و به سرپرستی اساتید برجسته‌ی بین‌المللی تأسیس شده بود. این مرکز که با الگوبرداری از دانشکده‌ی کسب‌وکار هاروارد راه‌اندازی شده بود، به آموزش مدیران و کارآفرینان ایرانی بر اساس اصول نوین مدیریت می‌پرداخت. برخلاف بسیاری از صنعتگران آن زمان که این روش‌های مدرن را نادیده می‌گرفتند، برخوردار نه‌تنها خود در این دوره‌های آموزشی شرکت کرد، بلکه مدیران کلیدی شرکت‌هایش را نیز به این مرکز می‌فرستاد تا با شیوه‌های علمی مدیریت کسب‌وکار آشنا شوند.
نتیجه‌ی این همکاری، تحول در شیوه‌ی مدیریت شرکتهای برخوردار بود. در حالی که بیشتر صنایع داخلی، ساختاری بسته و مدیریت سلسله‌مراتبی داشتند، برخوردار با بهرهگیری از آموزههای این مرکز، ساختاری منعطف‌تر، علمی‌تر و کارآمدتر ایجاد کرد که به شرکت‌هایش امکان رشد و رقابت در سطح بین‌المللی را می‌داد.
✅ تفویض اختیار و مدیریت مبتنی بر تخصص
یکی از اصول مدیریتی که برخوردار به آن اعتقاد داشت، تفویض اختیار و تمرکز بر مدیریت تخصصی بود. برخلاف بسیاری از کارآفرینان که به شیوه‌ی متمرکز و شخص‌محور عمل می‌کردند، او به مدیران میانی و ارشد شرکت‌هایش آزادی عمل می‌داد تا در حوزه‌ی تخصصی خود، تصمیم‌گیری کنند. این مدل مدیریتی، علاوه بر افزایش بهره‌وری و چابکی سازمانی، انگیزه‌ی کارکنان را بالا می‌برد و حس مسئولیت‌پذیری را در آنها تقویت می‌کرد.
او همچنین نخبگان ایرانی را برای تحصیل در خارج از کشور بورسیه می‌کرد تا پس از بازگشت، مدیریت بخش‌های مختلف صنایع را بر عهده بگیرند. این روش، یکی از مهمترین عوامل موفقیت او در ایجاد نسل جدیدی از مدیران صنعتی بود که پس از انقلاب نیز در مدیریت‌های کلان اقتصادی نقش‌آفرینی کردند.
✅ سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه (R&D) و انتقال فناوری
محمدتقی برخوردار درک عمیقی از اهمیت تحقیق و توسعه (R&D) در پیشرفت صنعتی داشت. برخلاف بسیاری از تولیدکنندگان داخلی که صرفاً به مونتاژ محصولات خارجی اکتفا می‌کردند، او تلاش کرد واحدهای تحقیق و توسعه را در شرکت‌هایش ایجاد کند.
به همین منظور، او با برندهای جهانی مانند توشیبا، گروندیک، دوآل و جنرال‌الکتریک قراردادهایی امضا کرد تا نه‌تنها فناوری‌های پیشرفته به ایران وارد شود، بلکه مهندسان ایرانی بتوانند این دانش را به‌صورت بومی در تولید داخلی به‌کار گیرند.
او با اعزام تیم‌های مدیریتی و مهندسی به کشورهای صنعتی مانند ژاپن، آلمان و آمریکا، امکان دسترسی به آخرین پیشرفت‌های صنعتی را برای صنایع داخلی فراهم کرد. این اقدامات، نه‌تنها وابستگی ایران به واردات را کاهش داد، بلکه باعث شد بسیاری از محصولات شرکتهای او با نمونه‌های خارجی رقابت کنند و جایگاه ویژه‌ای در بازار ایران پیدا کنند.
✅ آموزش نیروی انسانی و ایجاد زیرساخت‌های توسعه‌ی منابع انسانی
یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای مدیریتی محمدتقی برخوردار، ایجاد سیستم آموزش مستمر برای نیروی انسانی بود. او بر این باور بود که سرمایه‌ی اصلی هر سازمان، نه ماشین‌آلات و تجهیزات، بلکه افراد متخصص و آموزش‌دیده هستند.
برای تحقق این هدف، او مدارس صنعتی ویژه‌ای برای کارگران و مهندسان تأسیس کرد و دوره‌های آموزشی فنی و مدیریتی را در داخل و خارج از کشور برگزار نمود. همچنین، مدیران سطح بالای او، علاوه بر شرکت در دوره‌های مرکز مطالعات مدیریت ایران، در کارگاه‌های آموزشی صنعتی در اروپا و ژاپن نیز شرکت می‌کردند تا با آخرین استانداردهای تولید آشنا شوند.
مدیریت علمی، آینده‌نگری و بهرهگیری از دانش جهانی، محمدتقی برخوردار را نه‌تنها به یک کارآفرین موفق، بلکه به الگویی برای مدیران نسل‌های بعدی صنعت ایران تبدیل کرده است.
خدمات پس از فروش: مزیت رقابتی برندهای برخوردار
یکی از مهمترین ویژگی‌هایی که باعث موفقیت برندهای محمدتقی برخوردار شد، توجه او به خدمات پس از فروش بود. در دورانی که بسیاری از شرکتهای ایرانی تنها به فروش محصولات فکر می‌کردند، برخوردار متوجه شد که ارائه‌ی خدمات پس از فروش می‌تواند یک مزیت رقابتی مهم باشد و به حفظ مشتریان وفادار کمک کند.
در همین راستا، برخوردار شبکه‌ای گسترده از نمایندگی‌های مجاز خدمات پس از فروش را در سراسر کشور راه‌اندازی کرد. مشتریانی که محصولات پارسالکتریک، پارسخزر و پارستوشیبا را خریداری می‌کردند، می‌توانستند از گارانتی، تعمیرات و تأمین قطعات یدکی مطمئن باشند. این رویکرد باعث شد که مصرف‌کنندگان ایرانی به محصولات داخلی اعتماد بیشتری پیدا کرده و از خرید کالاهای خارجی صرف‌نظر کنند.
علاوهبراین، برخوردار در شرکت‌هایش، سیستم سرویس سیار تعمیرات لوازم خانگی را راه‌اندازی کرد. این سیستم شامل تیم‌های خدماتی بود که در صورت نیاز، به منازل مشتریان مراجعه کرده و مشکلات محصولات را برطرف می‌کردند. در آن دوران، چنین سیستمی در ایران بی‌سابقه بود و باعث شد که برندهای برخوردار نسبت به رقبا متمایز شوند.
گاه‌شماری تاریخی فعالیت‌های صنعتی محمدتقی برخوردار
✅ ۱۳۴۱ | تأسیس شرکت قوه پارس (ری اوواک)؛ نخستین تولیدکننده‌ی باتری در ایران.
✅ ۱۳۴۱ | تأسیس شرکت پارس الکتریک؛ نخستین تولیدکننده‌ی تلویزیون و رادیو در ایران.
✅ ۱۳۴۷ | تأسیس شرکت پارس توشیبا (پارس خزر) در رشت به‌منظور تولید لوازم خانگی کوچک.
✅ ۱۳۴۸ | تأسیس شرکت لامپ پارس توشیبا؛ نخستین کارخانه‌ی تولید لامپ در ایران.
✅ ۱۳۴۹ | تأسیس شرکت کشت و صنعت جیرفت؛ شامل سردخانه، کارخانه‌ی رب گوجه‌فرنگی و کنسرو تن ماهی.
✅ ۱۳۵۰ | خرید شرکت کالای الکتریک و تغییر کاربری آن به تولید محصولات برقی.
✅ ۱۳۵۰ | تأسیس شرکت فرش پارس در شهرک صنعتی البرز قزوین.
✅ ۱۳۵۲ | تأسیس شرکت کاشی پارس برای تولید کاشی‌های مدرن.
✅ ۱۳۵۲ | تأسیس شرکت سرامیک البرز، متخصص در تولید سرامیک‌های ساختمانی.
✅ ۱۳۵۲ | تأسیس شرکت کارتن البرز؛ تولیدکننده‌ی مقوا، کارتن و بسته‌بندی.
✅ ۱۳۵۴ | تأسیس شرکت لوازم‌خانگی پارس به‌منظور تولید یخچال، فریزر و ماشین لباس‌شویی.
✅ ۱۳۵۴ | تأسیس شرکت صنایع الکتریکی البرز برای تولید محصولات الکتریکی.
✅ ۱۳۵۶ | بهره‌برداری رسمی از شرکت سرامیک البرز.
✅ ۱۳۵۷ | وقوع انقلاب اسلامی و تغییر مالکیت شرکتهای برخوردار به نهادهای دولتی.
✅ ۱۳۵۹ | آغاز بهره‌برداری رسمی از کارخانه لوازم‌خانگی پارس تحت مدیریت دولتی.
✅ ۱۳۶۰ | خروج محمدتقی برخوردار از ایران و اقامت بیش از یک دهه در خارج از کشور.
✅ ۱۳۷۰ | بازگشت محمدتقی برخوردار به ایران و تلاش ناموفق برای بازپس‌گیری مالکیت شرکتها.
✅ ۱۳۹۰ | درگذشت محمدتقی برخوردار در تهران.
سرنوشت یک میراث صنعتی؛ فعالیت شرکتهای صنعتی پارس پس از انقلاب اسلامی
پس از وقوع انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، بسیاری از صنایع بزرگ ایران، از جمله شرکتهای تحت مدیریت محمدتقی برخوردار، دستخوش تغییرات عمده‌ای شدند. مدیریت این شرکتها به نهادهای دولتی واگذار شد و ساختار مالکیتی آنها به‌طور کلی تغییر یافت. برخی از این مجموعه‌ها توانستند با سازگاری با شرایط جدید و حمایتهای دولتی، به فعالیت خود ادامه داده و جایگاه خود را در بازار ایران حفظ کنند. در مقابل، برخی دیگر با چالش‌های مدیریتی، کاهش بهره‌وری و رقابت فزاینده، به‌تدریج دچار افت تولید شده یا از چرخه‌ی صنعت حذف شدند.
شرکت کاشی پارس که در زمینه‌ی تولید کاشی فعالیت می‌کرد، یک سال پس از انقلاب تعطیل شد. شرکت سرامیک البرز نیز سرنوشت مشابهی داشت و تنها تا سال ۱۳۵۸ فعال ماند. شرکتهای قوه پارس (ریاوواک) در سال‌های پس از انقلاب با مشکلات مالی عمده‌ای مواجه شد و از سال ۱۳۸۵ هیچ اطلاع رسمی‌ای از خود منتشر نکرده است. شرکت کشت و صنعت جیرفت، همچنان در حوزه‌ی کشاورزی و صنایع مرتبط در منطقه‌ی جیرفت فعال است، اما به‌دلیل چالش‌های مدیریتی و مسائل مرتبط با سیاست‌های کشاورزی، نیازمند توجه و مدیریت مؤثر برای حفظ و توسعه‌ی این میراث صنعتی است. شرکت کارتن البرز، همچنان بهعنوان یکی از تولیدکنندگان بزرگ کارتن و بسته‌بندی در ایران فعالیت می‌کند، با این حال، بررسی صورت‌های مالی اخیر نشان‌دهنده‌ی نیاز به بازنگری در استراتژی‌های مدیریتی و عملیاتی برای بهبود عملکرد مالی شرکت است.
در ادامه، وضعیت شرکتهای کلیدی —پارسالکتریک، پارسخزر، لوازم‌خانگی پارس، پارس‌شهاب و فرش پارس— را در دوران پس از انقلاب بررسی خواهیم کرد.
پارسالکتریک
شرکت پارسالکتریک، تا پیش از انقلاب بهعنوان یکی از شرکتهای پیشرو در تولید تلویزیون و لوازم الکترونیکی در ایران شناخته می‌شد. این شرکت که همکاری گسترده‌ای با برندهای مطرحی مانند گروندیک آلمان و توشیبای ژاپن داشت، پس از انقلاب به مالکیت دولت درآمد و تحت نظر سازمان صنایع ملی ایران قرار گرفت.
در دهه‌های نخست پس از انقلاب، پارسالکتریک همچنان یکی از بازیگران اصلی صنعت تلویزیون ایران بود. اما تغییر سیاست‌های اقتصادی، افزایش رقابت با برندهای خارجی و خصوصی‌سازی‌های ناتمام، باعث شد که این شرکت از اوایل دهه‌ی ۱۳۸۰ با افتی چشمگیر مواجه شود. نشانه‌ی بارز این بحران، کاهش تولید تلویزیون‌های این شرکت به تنها ۳۳ دستگاه در سال ۱۳۹۰ بود؛ رقمی که در سال ۱۳۹۱ به صفر رسید. این وضعیت، عمق چالش‌های مدیریتی و استراتژیک پارسالکتریک را آشکار کرد.
در سال ۱۳۹۴، تلاشی برای احیای خطوط تولید این شرکت صورت گرفت و مجدداً فعالیت‌هایی در آن آغاز شد. با این حال، پارسالکتریک هرگز نتوانست جایگاه پیشین خود را در بازار تلویزیون ایران بازیابد و سهم کنونی آن در مقایسه با برندهای داخلی و خارجی، بسیار محدود است.
برای مشاهده‌ی شبکه‌ی ارتباطی شرکت پارس الکتریک به سایت رسمیو مراجعه کنید.
🔗 مشاهده‌ی گراف شبکه‌ی ارتباطی شرکت پارس الکتریک
پارسخزر
شرکت پارستوشیبا، پس از انقلاب نام خود را به پارسخزر تغییر داد. این شرکت برخلاف بسیاری از مجموعه‌های دیگر، توانست با موفقیت از بحران‌های اقتصادی عبور کرده و جایگاه خود را در بازار حفظ نماید. پارسخزر همچنان بهعنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده‌ی لوازم خانگی برقی کوچک در ایران شناخته می‌شود.
پس از انقلاب، پارسخزر از یک شرکت خصوصی به یک شرکت سهامی عام تبدیل شد و در بورس اوراق بهادار تهران عرضه گردید. این حرکت باعث شد که شرکت بتواند سرمایه‌گذاری‌های جدیدی انجام دهد و خود را با تغییرات بازار وفق دهد.
محصولات پارسخزر شامل چرخ‌گوشت، جاروبرقی، پلوپز، پنکه، سرخ‌کن، بخاری برقی و سایر لوازم خانگی کوچک است. این شرکت با داشتن شبکه‌ی گسترده‌ی نمایندگی‌ها و خدمات پس از فروش، توانسته همچنان یکی از برندهای محبوب در بین مصرف‌کنندگان ایرانی باقی بماند. یکی از نقاط قوت پارسخزر، توانایی آن در به‌روزرسانی فناوری‌ها و گسترش سبد محصولاتش است. در سال‌های اخیر، این شرکت به تولید محصولاتی مانند هواپز، ساندویچ‌ساز، سرخ‌کن بدون روغن و جاروبرقی‌های کم‌مصرف روی آورده است که پاسخ‌گوی نیازهای جدید مصرف‌کنندگان هستند.
برای مشاهده‌ی شبکه‌ی ارتباطی شرکت پارسخزر به سایت رسمیو مراجعه کنید.
🔗 مشاهده‌ی گراف شبکه‌ی ارتباطی شرکت پارسخزر
لوازم خانگی پارس
شرکت لوازم خانگی پارس که در زمینه‌ی تولید یخچال، فریزر و ماشین لباس‌شویی فعالیت می‌کند، همچنان یکی از تولیدکنندگان اصلی لوازم خانگی برودتی در ایران است.
با وجود چالش‌های مدیریتی و ورود برندهای خارجی به بازار ایران، لوازم‌خانگی پارس توانسته است تا حدودی جایگاه خود را حفظ کند.
در سال‌های اخیر، این شرکت برای رقابت با برندهای خارجی، طرح‌های نوسازی خطوط تولید و توسعه‌ی فناوری‌های جدید را آغاز کرده است. علاوهبراین، مدل‌های جدید یخچال و فریزر با مصرف انرژی بهینه‌تر توسط این شرکت عرضه شده‌اند. با این حال، مانند بسیاری از شرکتهای دولتی، چالش‌هایی مانند بروکراسی، مشکلات تأمین مواد اولیه و رقابت با برندهای خارجی، از موانع رشد آن محسوب می‌شوند.
برای مشاهده‌ی شبکه‌ی ارتباطی شرکت لوازم خانگی پارس به سایت رسمیو مراجعه کنید.
🔗 مشاهده‌ی گراف شبکه‌ی ارتباطی شرکت لوازم خانگی پارس
شرکت لامپ پارستوشیبا (پارس شهاب)
در سال ۱۳۶۱، نام این شرکت به پارس شهاب تغییر یافت. شرکت پارس شهاب در سال ۱۳۷۴ وارد بورس اوراق بهادار تهران شد و با بهره‌برداری از چهار کارخانه و خطوط تولید متنوع، به تولید محصولاتی همچون لامپ‌های LED، حباب، تیوب، آلومینیوم، پلاستیک و قالب‌سازی و… می‌پردازد. این شرکت در راستای بهبود کیفیت موفق به اخذ گواهینامه‌های بین‌المللی ISO 9001 و ISO 14001 شده است.
برای مشاهده‌ی شبکه‌ی ارتباطی شرکت پارس شهاب به سایت رسمیو مراجعه کنید.
🔗 مشاهده‌ی گراف شبکه‌ی ارتباطی شرکت پارس شهاب
فرش پارس
این شرکت پس از انقلاب به فعالیت خود ادامه داد و در سال ۱۳۹۳ با خرید، راه‌اندازی و افتتاح واحدهای جدید، به یکی از بزرگ‌ترین و باسابقه‌ترین کارخانجات حوزه‌ی نساجی در ایران تبدیل شد.
برای مشاهده‌ی شبکه‌ی ارتباطی شرکت پارس شهاب به سایت رسمیو مراجعه کنید.
🔗 مشاهده‌ی گراف شبکه‌ی ارتباطی شرکت فرش پارس
سخن پایانی
محمدتقی برخوردار، چهره‌ای برجسته در صنعت ایران، با بینشی آینده‌نگر و رویکردی نوآورانه، تأثیری انکارناپذیر بر توسعه‌ی صنعتی کشور گذاشت. او با تأسیس شرکتهای متعددی در حوزههای لوازم خانگی، صنایع الکتریکی، مصالح ساختمانی و کشاورزی، مسیر تولید ملی را دگرگون کرد و هزاران فرصت شغلی ایجاد نمود. تأثیر او تنها در خطوط تولید و کارخانه‌هایی که بنا کرد خلاصه نمی‌شود، بلکه در نگرشی که به صنعت، مدیریت علمی و توسعه‌ی اقتصادی داشت، متجلی است.
پس از انقلاب ۱۳۵۷، تغییرات گسترده‌ای در ساختار اقتصادی و صنعتی ایران رخ داد که بر سرنوشت بسیاری از شرکتهای بزرگ تأثیر گذاشت. شرکتهای متعلق به برخوردار نیز از این تحولات مستثنی نبودند و برخی از آنها در مسیرهای جدیدی قرار گرفتند. برخی از این مجموعه‌ها با تغییر مدیریت و واگذاری به نهادهای دولتی، مسیر متفاوتی را طی کردند؛ گروهی توانستند به حیات خود ادامه دهند و بخشی دیگر، در گذر زمان از عرصه‌ی صنعت خارج شدند.
اکنون، بازخوانی مسیر محمدتقی برخوردار می‌تواند الهام‌بخش نسل جدید کارآفرینان و مدیرانی باشد که به‌دنبال پیشرفت و شکوفایی اقتصادی در ایران هستند.او نه‌تنها یک صنعتگر، بلکه معمار تحولات صنعتی بود که ارزش‌آفرینی را جوهره‌ی فعالیت‌های خود قرار داد.میراث او، با تمام فراز و نشیب‌ها، همچنان در تار و پود صنعت ایران جاری است و الگویی ماندگار از نوآوری، جسارت و مدیریت خلاقانه به‌جا گذاشته است.
ما در رسمیو قصه‌ی برندهای ایرانی را برایتان روایت می‌کنیم. برای مطالعه‌ی داستان برندهای دیگر، مجله‌ی رسمیو را دنبال کنید.
