در اقتصاد مدرن، بازار سرمایه به‌عنوان یکی از ارکان اساسی رشد و توسعه اقتصادی شناخته میشود و شرکت‌ها به‌عنوان واحدهای اصلی فعالیت در این بازار، نقشی حیاتی دارند. همانطور که می‌دانید شرکتهای تجاری به چندین نوع مختلف تقسیم می‌شوند، از جمله شرکتهای سهامی (عام و خاص)، شرکتهای تضامنی، شرکت با مسئولیت محدود و … . اما در این میان، شرکتهای سهامی عام با ویژگی‌های خاص خود، به‌ویژه در بازارهای سرمایه و بورس، نقش بسیار مهمی در جذب سرمایه‌های کلان و تسهیل رشد اقتصادی ایفا می‌کنند. بنابراین در این مقاله با به بررسی کامل ویژگی‌ها، مزایا و معایب و همچنین فرایند ثبت شرکت سهامی عام خواهیم پرداخت، پس تا پایان با ما همراه باشید.
به چه شرکتی، شرکت سهامی گفته میشود؟
قبل از پرداختن به شرکتهای سهامی عام، ضروری است ابتدا با مفهوم شرکت سهامی آشنا شویم و به این پرسش پاسخ دهیم که اصولاً شرکت سهامی به چه شرکتی گفته میشود؟ طبق تعریف ماده ۱، لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، شركت سهامی شركتی است كه سرمايه آن به سهام تقسيم شده و مسئوليت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آنها است. به عبارت دیگر، شرکتهای سهامی به‌عنوان واحدهای اقتصادی، از طریق فروش سهام به سرمایه‌گذاران، منابع مالی خود را تأمین می‌کنند. در این ساختار، سهامداران از نظر مالی مسئولیت محدود دارند و فقط به میزان سرمایه‌گذاری خود در شرکت، در قبال بدهی‌ها و تعهدات شرکت مسئول خواهند بود. شرکتهای سهامی به دو دسته شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص تقسیم شوند که هرکدام ویژگی‌ها و شرایط خاص خود را دارند.
شرکت سهامی عام چیست؟
طبق قانون تجارت ایران، شرکت سهامی عام به شرکتی گفته میشود که موسسان آن قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق فروش سهام به عموم مردم تامین می‌کنند. در واقع شرکتهای سهامی عام برای جذب سرمایه لازم اقدام به عرضه سهام خود به عموم مردم می‌کنند و مردم عادی میتوانند با خرید سهام از این شرکت‌ها به عنوان سهامدار و مالک جزئی در شرکتهای سهامی عام تبدیل شوند.
هدف از تأسیس شرکتهای سهامی عام، جذب سرمایه گسترده از عموم مردم و گسترش فعالیت‌های اقتصادی است، به‌طوری‌که سرمایه‌گذاران با خرید سهام این شرکت‌ها، بخشی از سود و رشد آینده آن شرکت‌ها را به دست می‌آورند. شرکتهای سهامی عام در ایران باید طبق قوانین و مقررات موجود، اطلاعات مالی و تجاری خود را به صورت منظم و شفاف به سهامداران و نهادهای نظارتی مانند سازمان بورس و اوراق بهادار ارائه دهند. این گزارش‌ها شامل صورت‌های مالی، تغییرات مدیریتی، و سایر رویدادهای مهم شرکت است که باید در اختیار عموم قرار گیرد.
ویژگی‌های شرکتهای سهامی عام
- سرمایه‌گذاری عمومی: شرکتهای سهامی عام با عرضه عمومی سهام، سرمایه خود را از عموم مردم تأمین می‌کنند و هر فردی میتواند در آنها سرمایه‌گذاری کند.
- مسئولیت محدود سهامداران: در شرکتهای سهامی عام، سهامداران مسئولیت محدودی دارند و تنها به اندازه سرمایه‌گذاری‌شان در شرکت مسئول هستند.
- تقسیم سود: طبق قانون تجارت در شرکتهای سهامی عام، تقسیم سود و اندوخته بین صاحبان سهام فقط پس از تصویب مجمع عمومی ممکن است و در صورت وجود منافع، تقسیم حداقل ۱۰ درصد از سود ویژه سالانه بین صاحبان سهام الزامی است.
- هیئت‌مدیره شرکت سهامی عام: شرکتهای سهامی عام معمولاً توسط هیئت‌مدیره‌ای اداره می‌شوند که تعداد اعضای آن حداقل ۵ نفر است و کمتر از آن ممکن نیست. اما تعداد بیشتر از ۵ نفر طبق اساسنامه شرکت بلامانع است.
- امکان خرید و فروش سهام: سهام شرکتهای سهامی عام در بازار بورس یا سایر بازارهای مالی قابل خرید و فروش هستند. این امکان برای سهامداران وجود دارد که سهام خود را در بازارهای عمومی به فروش برسانند یا سهام جدید خریداری کنند.
- وجود مجمع عمومی: شرکت سهامی عام دارای دو مجمع عمومی است. مجمع عادی برای مسائل سالانه و مجمع فوق العاده برای تغییرات اساسی شرکت.
- افزایش سرمایه از طریق فروش سهام جدید: شرکتهای سهامی عام میتوانند در صورت نیاز به تأمین منابع مالی بیشتر(با تصمیم مجمع عمومی و رعایت قوانین)، با انتشار سهام جدید سرمایه خود را افزایش دهند.
شرایط ثبت شرکت سهامی عام
با توجه به ویژگی‌های خاص شرکتهای سهامی عام، برای ثبت این نوع شرکت‌ها شرایط خاصی لازم است که در ادامه با هم به بررسی این شرایط خواهیم پرداخت:
- تعداد موسسین: تعداد موسسین برای ثبت شرکت سهامی عام حداقل ۵ نفر باید باشد.
- حداقل سرمایه: سرمایه اولیه شرکت سهامی عام باید حداقل ۵ میلیون ریال باشد. که از این مبلغ، حداقل ۳۵٪ از سرمایه باید در حساب بانکی موسسین واریز شود.
- انتخاب نام شرکت: نام شرکت باید به وضوح بیانگر نوع فعالیت شرکت باشد و باید واژه «سهامی عام» در انتهای نام شرکت ذکر شود.
- مجوزهای قانونی: در صورتی که شرکت سهامی عام قصد فعالیت در زمینه‌هایی مانند بورس، بانک‌داری، بیمه یا سایر فعالیت‌های خاص را دارد، باید مجوزهای لازم را از سازمان‌های مربوطه دریافت کند.
مدارک لازم برای ثبت شرکت سهامی عام
برای ثبت شرکت سهامی عام، ارائه مدارک زیر ضروری است:
- اعلامیه پذیره‌نویسی: طرح اعلامیه پذیره‌نویسی باید در دو نسخه تهیه شود و به امضای تمامی موسسین برسد.
- اظهارنامه: اظهارنامه تکمیل‌شده و امضا شده موسسین در دو نسخه به اداره ثبت شرکت‌ها ارائه گردد.
- اساسنامه: نسخه‌ای از اساسنامه که توسط موسسین تکمیل شده و در آن نحوه مدیریت شرکت مشخص شده است.
- مدارک هویتی موسسین: ارائه مدارک شناسایی موسسین شامل کپی کارت ملی و شناسنامه.
- گواهی بانکی پرداخت سرمایه: گواهی بانک مبنی بر واریز حداقل ۳۵٪ از ۲۰٪ سرمایه تعهدی به حساب موسسین شرکت.
- مجوزهای قانونی: در صورتی که فعالیت شرکت نیاز به مجوز خاصی از نهادهای مربوطه داشته باشد، باید مجوزهای لازم ارائه گردد.
- مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار: مجوز اولیه از سازمان بورس و اوراق بهادار جهت ثبت شرکت.
- فرم تعیین نام شرکت: تکمیل فرم مربوط به تعیین نام شرکت به ترتیب اولویت و پرداخت هزینه مربوطه.
- اساسنامه تأیید شده توسط مجمع عمومی موسس: نسخه‌ای از اساسنامه که در مجمع عمومی موسس به تصویب رسیده است.
- صورت‌جلسه مجمع عمومی موسس: مستندات مربوط به تشکیل مجمع عمومی موسس، انتخاب اعضای هیات مدیره و بازرسان، و تعیین روزنامه کثیرالانتشار.
- صورت‌جلسه هیئت مدیره: صورت‌جلسه‌ای که تأسیس شرکت و نحوه اداره آن توسط هیئت مدیره را مشخص می‌کند.
- مجوز نهایی بورس: ارائه مجوز نهایی از سازمان بورس و اوراق بهادار برای تأیید فعالیت شرکت سهامی عام.
مراحل ثبت شرکت سهامی عام
بعد از تهیه مدارک لازم، طی چند مرحله برای نهایی کردن فرایند ثبت شرکت سهامی عام ضروری است. این مراحل به ترتیب زیر است:
1- تکمیل مدارک و ارسال به سازمان بورس و اوراق بهادار
در اولین قدم، باید تمامی مدارک مورد نیاز آماده و تکمیل شود. این مدارک باید به سازمان بورس و اوراق بهادار ارسال شود تا فرآیند ثبت شرکت سهامی عام آغاز شود.
2- دریافت مجوز پذیره‌نویسی از سازمان بورس
موسسین پس از ارسال مدارک، باید مجوز پذیره‌نویسی سهام را از سازمان بورس و اوراق بهادار دریافت کنند. این مجوز به موسسین اجازه می‌دهد تا فرآیند پذیره‌نویسی سهام شرکت را آغاز کنند.
3- پذیره‌نویسی سهام
پس از دریافت مجوز از سازمان بورس، موسسین میتوانند سهام شرکت را به عموم مردم عرضه کنند و فرآیند پذیره‌نویسی سهام آغاز میشود.
4- برگزاری مجمع عمومی موسس و تایید اساسنامه
پس از پایان فرآیند پذیره‌نویسی، مجمع عمومی موسس باید تشکیل شود. در این مجمع، اساسنامه شرکت بررسی و تایید میشود.
5- انتخاب هیئت مدیره و بازرسان شرکت
در مجمع عمومی موسس، اعضای هیئت مدیره و بازرسان شرکت انتخاب می‌شوند. این انتخابات برای اداره شرکت ضروری است.
6- ارسال مدارک به سازمان بورس برای تایید عرضه عمومی سهام
پس از برگزاری مجمع عمومی موسس، مدارک لازم برای تایید عرضه عمومی سهام شرکت به سازمان بورس و اوراق بهادار ارسال میشود تا این فرآیند تایید گردد.
7- ارسال مدارک ثبت به اداره ثبت شرکت‌ها
پس از تایید سازمان بورس، مدارک ثبت شرکت به اداره ثبت شرکت‌ها ارسال میشود و شرکت به‌طور رسمی به ثبت می‌رسد.
8- دریافت شماره ثبت شرکت
پس از انجام تمامی مراحل قانونی، شماره ثبت شرکت از سازمان بورس و اوراق بهادار صادر میشود و شرکت به‌صورت رسمی تأسیس میشود.
9- انتشار آگهی ثبت شرکت در روزنامه رسمی
برای اطلاع‌رسانی عمومی، آگهی ثبت شرکت در یک روزنامه کثیرالانتشار منتشر میشود. این مرحله به شفافیت و اطلاع‌رسانی در مورد ثبت شرکت کمک می‌کند.
با توجه به پیچیدگی‌های مراحل ثبت شرکت سهامی عام، ممکن است برای طی کردن این فرایند نیاز باشد با افرادی که به‌خوبی با قوانین ثبت شرکت و قانون تجارت ایران آگاهی دارند، مشورت کنید. خدمات ثبت شرکت رسمیو با تیمی متخصص و مجرب میتواند به شما کمک کند تا تمامی مراحل ثبت شرکت سهامی عام را به درستی و در کمترین زمان ممکن طی کنید. با استفاده از خدمات تخصصی ما، از مشکلات قانونی جلوگیری کرده و فرایند ثبت شرکت خود را به‌طور حرفه‌ای و قانونی انجام دهید.
تفاوت شرکت سهامی عام و خاص چیست؟
شرکتهای سهامی عام و خاص با وجود شباهت‌هایی که در برخی ویژگی‌ها دارند، از نظر ساختاری تفاوت‌های اساسی و مهمی با یکدیگر دارند. در ادامه با هم مهمترین تفاوت‌های شرکتهای سهامی عام و خاص را با هم بررسی می‌کنیم:
- تفاوت در تعداد سهامداران: تعداد سهامداران لازم برای ثبت شرکت سهامی عام باید حداقل ۵ نفر باشد و سهام میتواند به عموم مردم عرضه شود اما در سهامی خاص، وجود حداقل ۳ سهامدار برای ثبت شرکت کافی است و سهام فقط متعلق به افراد خاص و موسسین است.
- پذیره‌نویسی سهام: در شرکت سهامی عام سهام از طریق بورس یا پذیره‌نویسی عمومی به مردم عرضه میشود و موسسین باید مجوز از سازمان بورس بگیرند. اما در شرکت سهامی خاص نیازی به پذیره‌نویسی عمومی یا مجوز از بورس نیست و سهام تنها بین موسسین یا افراد خاص توزیع میشود.
- سرمایه اولیه: حداقل سرمایه برای تأسیس یک شرکت سهامی عام ۵ میلیون ریال است، در حالی که این رقم برای شرکت سهامی خاص یک میلیون ریال است. برای ثبت هردو این شرکت ها حداقل ۳۵٪ از این سرمایه باید در زمان تأسیس پرداخت شود.
- مراحل ثبت: مراحل ثبت شرکت سهامی عام پیچیده‌تر است و شامل دریافت مجوز از سازمان بورس، پذیره‌نویسی عمومی و تایید عرضه سهام میشود. در شرکت سهامی خاص مراحل ثبت ساده‌تر است و نیاز به مجوز از سازمان بورس ندارد.
- نظارت و گزارش‌دهی: شرکت سهامی عام تحت نظارت شدیدتری قرار دارد و باید گزارش‌های مالی و صورت‌های حسابرسی خود را به سازمان بورس ارسال کند. در حالی که در شرکت سهامی خاص نظارت کمتری وجود دارد و گزارش‌دهی کمتری نیز لازم است.
در نتیجه، شرکت سهامی عام برای کسب‌وکارهایی مناسب است که می‌خواهند سهام خود را به عموم مردم عرضه کنند و از بازار بورس بهره‌مند شوند، در حالی که شرکت سهامی خاص برای کسب‌وکارهایی است که سهام خود را محدود به افراد خاص کرده و از پذیرش عمومی جلوگیری می‌کنند.
نحوه تبدیل شرکت سهامی عام به خاص
تبدیل یک شرکت سهامی عام به سهامی خاص فرآیندی پیچیده است که نیازمند رعایت مراحل قانونی و موافقت سهامداران است. با طی کردن مراحل زیر می‌توانید شرکت سهامی عام را به یک شرکت سهامی خاص تبدیل کنید:
- تصمیم‌گیری در مجمع عمومی فوق‌العاده: برای تغییر وضعیت شرکت از سهامی عام به سهامی خاص، ابتدا باید در مجمع عمومی فوق‌العاده این موضوع تصمیم‌گیری شود. در این مجمع، سهامداران باید موافقت خود را با تغییر وضعیت شرکت اعلام کنند.
- تغییر در اساسنامه: پس از تصویب در مجمع عمومی، اساسنامه شرکت باید تغییر پیدا کند تا با مقررات شرکتهای سهامی خاص تطابق پیدا کند. این تغییرات شامل محدود کردن تعداد سهامداران و دیگر موارد مرتبط است.
- خرید سهام عمومی: شرکت باید سهام خود را از بازار بورس یا به‌طور مستقیم از سهامداران عمومی خریداری کند تا تعداد سهامداران به حد مجاز برای شرکت سهامی خاص کاهش یابد (حداکثر ۱۰۰ سهامدار).
- ثبت تغییرات در اداره ثبت شرکت‌ها: پس از انجام مراحل بالا، باید تغییرات مربوط به نوع شرکت (از سهامی عام به خاص) در اداره ثبت شرکت‌ها ثبت شود.
- اطلاع‌رسانی به بورس: اگر شرکت در بورس ثبت شده باشد، باید این تغییر وضعیت به بورس اطلاع داده شود تا سهام شرکت از لیست بورس حذف گردد.
سخن پایانی
شرکتهای سهامی عام به‌عنوان یکی از ارکان مهم اقتصاد مدرن، با جذب سرمایه‌های گسترده از عموم مردم، زمینه‌ساز رشد و توسعه فعالیت‌های اقتصادی هستند. این شرکت‌ها با قابلیت عرضه سهام در بورس و مسئولیت محدود سهامداران، شرایط مناسبی را برای سرمایه‌گذاری فراهم می‌کنند. روند ثبت این نوع شرکت‌ها، به دلیل پیچیدگی‌های قانونی و نیاز به شفافیت، باید با دقت و مشورت با متخصصان مجرب انجام گیرد تا از بروز مشکلات حقوقی جلوگیری شود.
در نهایت شرکتهای سهامی عام با فرآیندهای دقیق و نظارت‌های قانونی، نه‌تنها در بازار سرمایه بلکه در رشد اقتصادی کشور نیز نقش اساسی ایفا می‌کنند. بنابراین، آگاهی از تمام جوانب این نوع شرکت‌ها و مراحل ثبت آنها میتواند به شما در تصمیم‌گیری‌های مالی و تجاری صحیح کمک کند.
سوالات متداول
1- آیا شرکت سهامی عام دولتی است؟
خیر، شرکت سهامی عام لزوماً دولتی نیست و میتواند خصوصی نیز باشد، اما ممکن است تحت مالکیت دولت قرار گیرد.
2- ارزش اسمی سهام چیست؟
ارزش اسمی سهام، مبلغی است که در هنگام انتشار، بر روی برگه سهام درج میشود و ارزش اولیه آن محسوب میشود، اما لزوماً با قیمت خرید و فروش آن در بازار برابر نیست.
3- حداکثر ارزش اسمی هر سهم شرکتهای سهامی عام چقدر است؟
طبق ماده ۲۹ قانون تجارت، سقف ارزش اسمی هر سهم در شرکتهای سهامی عام ۱۰,۰۰۰ ریال است، اما برای شرکتهای پذیرفتهشده در بورس، این مقدار معمولاً ۱۰۰۰ ریال میباشد.
4- ثبت شرکت سهامی عام به عهده کیست؟
ثبت شرکت سهامی عام به عهده موسسین شرکت است که باید مراحل قانونی و ثبت را انجام دهند و مدارک لازم را به سازمان بورس و اوراق بهادار و اداره ثبت شرکت‌ها ارائه دهند.
5- حداقل تعداد سهامداران شرکت سهامی عام چند نفر است؟
طبق ماده ۴ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، حداقل تعداد سهامداران برای تأسیس یک شرکت سهامی عام باید ۵ نفر باشد.
6- حداقل سرمایه برای تشکیل شرکت سهامی عام چقدر است؟
حداقل سرمایه برای تشکیل شرکت سهامی عام ۵ میلیون ریال است.
7- شرکت سهامی عام بهتر است یا خاص؟
انتخاب بین شرکت سهامی عام و خاص بستگی به نیاز به جذب سرمایه از عموم مردم و شفافیت بیشتر (سهامی عام) یا کنترل بیشتر و ساختار ساده‌تر (سهامی خاص) دارد.
8- خرید و فروش شرکت سهامی عام چگونه است؟
خرید و فروش سهام شرکتهای سهامی عام از طریق بازار بورس یا سایر بازارهای مالی انجام میشود، جایی که سهامداران میتوانند سهام خود را به فروش برسانند یا سهام جدید خریداری کنند.
