چه شرکت‌هایی معاف از مالیات هستند؟

آیا همه شرکت‌ها باید مالیات بدهند؟ در این مقاله با لیست کامل شرکت‌هایی که از پرداخت مالیات معاف هستند آشنا می‌شوید. اگر صاحب کسب‌وکار هستید یا قصد راه‌اندازی شرکت دارید، دانستن این موارد می‌تواند برای شما بسیار سودمند باشد.

در ایران، بر اساس قوانین مالیاتی، برخی شرکت‌ها و فعالیت‌ها از پرداخت مالیات معاف هستند. در ادامه، به مهم‌ترین این معافیت‌ها و شرایط آن‌ها می‌پردازیم:

شرکت‌های فعال در حوزه‌ی کشاورزی

بر اساس ماده‌ی ۸۱ قانون مالیات‌های مستقیم، درآمد حاصل از فعالیت‌های کشاورزی، دامپروری، دامداری، پرورش ماهی، زنبورداری، پرورش طیور، صیادی، نوغانداری، احیای مراتع و جنگل‌ها، باغداری و نخل‌داری از پرداخت مالیات معاف است. این معافیت به منظور حمایت از تولیدات کشاورزی و تأمین امنیت غذایی کشور اعمال می‌شود. ​

نکات قابل توجه:

•  تنها درآمدهای حاصل از فعالیت‌های مستقیم کشاورزی مشمول معافیت هستند. به‌عنوان مثال، کشاورزانی که محصولات خود را تولید و مستقیماً به بازار عرضه می‌کنند، از مالیات معاف هستند؛ اما دلالان، واسطه‌ها و عمده‌فروشانی که محصولات را از کشاورزان خریداری کرده و مجدداً می‌فروشند، موظف به پرداخت مالیات خواهند بود.
• معافیت‌های مالیاتی عمدتاً شامل تولید و فروش محصولات اولیه کشاورزی می‌شود. درصورتی‌که فرآوری و تغییراتی بر روی محصولات کشاورزی انجام شود که منجر به تولید محصول جدیدی گردد، آن فعالیت دیگر معاف از مالیات نیست. به‌عنوان‌مثال: فروش پسته‌ی خام معاف از مالیات است، اما تولید و فروش پسته‌ی شور مشمول مالیات خواهد بود.
• نگهداری از حیوانات به قصد استفاده از تولیدات، سواری یا بارکشی مشمول معافیت است؛ اما حیواناتی که نقش زینتی یا تفننی دارند، جزء فعالیت‌های کشاورزی محسوب نمی‌شوند و ممکن است مشمول مالیات باشند.

شرکت‌های فعال در صنایع دستی و فرش دستباف

بر اساس ماده‌ی ۱۴۲ قانون مالیات‌های مستقیم، درآمد کارگاه‌های فرش دستباف و صنایع دستی و شرکت‌های تعاونی و اتحادیه‌های تولیدی مربوطه، از پرداخت مالیات معاف هستند. این معافیت به منظور حفظ و ترویج هنرهای سنتی و صنایع دستی ایران در نظر گرفته شده است. ​

نکات قابل توجه:

• تنها درآمدهای حاصل از فعالیت‌های مستقیم تولیدی در حوزه صنایع دستی و فرش دستباف مشمول معافیت هستند. به‌عبارت‌دیگر، اگرچه تولیدکنندگان اصلی (کارگاه‌های دست‌ساز) از معافیت برخوردارند، اما فعالیت‌های مرتبط در زنجیره‌ی تأمین مانند بسته‌بندی، بازاریابی یا حتی برخی فرآیندهای نیمه‌صنعتی ممکن است مشمول مالیات شوند. به همین دلیل، تفکیک دقیق بین درآمدهای حاصل از تولید مستقیم و درآمدهای جانبی بسیار اهمیت دارد.
• برای بهره‌مندی از معافیت‌های مالیاتی، کارگاه‌ها و فعالان حوزه صنایع دستی باید مجوزهای لازم را از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دریافت کنند.

شرکت‌های دانش‌بنیان

شرکت‌های دانش‌بنیان که در زمینه‌ی تحقیق و توسعه، تجاری‌سازی و تولید محصولات و خدمات دانش‌بنیان فعالیت می‌کنند، به مدت ۱۵ سال از مالیات موضوع ماده‌ی ۱۰۵ قانون مالیات‌های مستقیم معاف هستند. این معافیت به منظور حمایت از نوآوری و توسعه فناوری اعمال می‌شود.

نکات قابل توجه:

• ​تنها محصولات و خدماتی که جزء مصادیق تأییدشده برای شرکت‌های دانش‌بنیان باشند، می‌توانند از این معافیت بهره‌مند شوند. این مصادیق هر ساله ارزیابی می‌شوند و در صورت عدم تأیید محصول یا خدمت جدید، درآمد حاصل از آن، مشمول مالیات خواهد بود.
• شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در پارک‌های علم و فناوری، علاوه بر معافیت مذکور، ممکن است از معافیت‌های مالیاتی دیگری نیز برخوردار شوند. همچنین، کارکنان فعال در واحدهای پژوهش، فناوری و مهندسی مستقر در این پارک‌ها، از معافیت مالیاتی حقوق بهره‌مند می‌شوند.
• ممکن است برخی خدمات یا محصولات دانش‌بنیان، تحت قوانین مالیات بر ارزش افزوده قرار بگیرند.

شرکت‌های مستقر در مناطق آزاد تجاری و صنعتی

فعالیت‌های اقتصادی در مناطق آزاد تجاری و صنعتی، به مدت ۲۰ سال از تاریخ بهره‌برداری، از پرداخت مالیات معاف هستند. این معافیت‌ها با هدف جذب سرمایه‌گذاری و توسعه‌ی این مناطق ارائه شده است. ​

نکات قابل توجه:

• درحال‌حاضر، مناطق آزاد تجاری-صنعتی ایران شامل قشم، کیش، چابهار، اروند، ارس، ماکو، انزلی و آبادان است.
• معافیت مالیاتی تنها به درآمدها و فعالیت‌هایی تعلق می‌گیرد که در محدوده‌ی جغرافیایی منطقه‌ی آزاد انجام می‌شوند. در صورتی که شرکتی در منطقه‌ی آزاد ثبت شده باشد اما فعالیت‌های اقتصادی خود را خارج از آن منطقه انجام دهد، درآمدهای حاصل از آن فعالیت‌ها مشمول مالیات خواهند بود. ​
• واردات کالا و خدمات از مناطق آزاد به سرزمین اصلی مشمول مالیات بر ارزش افزوده است، مگر در مواردی که معافیت‌های مشخصی برای کالاهای تولیدی در مناطق آزاد یا محصولات خام زراعی و باغی وجود داشته باشد.​

شرکت‌های صادرکننده‌ی خدمات و کالا

مطابق قوانین صادرات در ایران و بر اساس ماده‌ی ۱۴۱ قانون مالیات‌های مستقیم،، ۱۰۰ درصد درآمد حاصل از صادرات خدمات و کالاهای غیرنفتی و محصولات بخش کشاورزی و ۲۰ درصد درآمد حاصل از صادرات مواد خام از مالیات معاف هستند. این معافیت‌ها به منظور تشویق صادرات و افزایش ارزآوری کشور اعمال می‌شوند. ​

نکات قابل توجه:

• فهرست مواد خام، کالاهای نفتی و کالاهای واسطه‌ای نیمه‌خام که مشمول معافیت ۲۰٪ هستند، توسط وزارتخانه‌های امور اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت، نفت و اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهیه و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.
• برای بهره‌مندی از معافیت‌های مالیاتی، صادرکنندگان موظف به بازگرداندن ارز حاصل از صادرات به چرخه‌ی اقتصادی کشور هستند. در صورت عدم بازگشت ارز در مهلت تعیین‌شده توسط بانک مرکزی، درآمد حاصل از صادرات مشمول مالیات خواهد شد. ​

شرکت‌های آموزشی و پرورشی

بر اساس ماده‌ی ۱۳۴ قانون مالیات‌های مستقیم، درآمدهای حاصل از فعالیت‌های آموزشی و پرورشی، از جمله مدارس غیرانتفاعی، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی غیرانتفاعی، از پرداخت مالیات معاف هستند. این معافیت با هدف توسعه آموزش و ارتقای سطح علمی جامعه در نظر گرفته شده است.​ این معافیت‌ها به منظور توسعه‌ی آموزش و ارتقای سطح علمی جامعه در نظر گرفته شده است. ​

نکات قابل توجه:

• معافیت مالیاتی تنها شامل درآمدهای حاصل از فعالیت‌های آموزشی و پرورشی می‌شود. در صورتی که مؤسسات آموزشی از فعالیت‌های جانبی مانند ارائه خدمات رفاهی، فروش محصولات یا سایر فعالیت‌های تجاری درآمد کسب کنند، ممکن است آن بخش از درآمد مشمول مالیات شود. بنابراین، تفکیک دقیق درآمدهای آموزشی از سایر درآمدها اهمیت دارد.

شرکت‌های فرهنگی و هنری

بر اساس بند «ل» ماده‌ی ۱۳۹ قانون مالیات‌های مستقیم، فعالیت‌های انتشاراتی، مطبوعاتی و قرآنی دارای مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دستگاه‌های ذی‌ربط، از معافیت‌های مالیاتی برخوردار هستند. این معافیت‌ها به منظور حمایت از فرهنگ و هنر کشور اعمال می‌شوند. ​

نکات قابل توجه:

• درآمدهای حاصل از فعالیت‌های انتشاراتی، مطبوعاتی و قرآنی مشمول معافیت هستند. اما درآمدهای غیرمرتبط با این فعالیت‌ها ممکن است مشمول مالیات شوند. بنابراین، تفکیک دقیق درآمدهای معاف از سایر درآمدها ضروری است. ​
• معافیت‌های مذکور مربوط به مالیات‌های مستقیم است و به مالیات بر ارزش افزوده تسری ندارد. بنابراین، مؤسسات ممکن است موظف به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده باشند. ​

باشگاه‌ها و مؤسسات ورزشی

بر اساس ماده‌ی ۱۳۴ قانون مالیات‌های مستقیم، باشگاه‌ها و مؤسسات ورزشی که دارای مجوز از مراجع ذی‌صلاح هستند، از پرداخت مالیات معاف هستند. این معافیت‌ها به منظور ترویج ورزش و سلامت عمومی جامعه ارائه شده است. ​

• درآمدهای حاصل از فعالیت‌های منحصراً ورزشی مانند برگزاری مسابقات، آموزش‌های ورزشی، فروش بلیط و خدمات مرتبط با ورزش، مشمول معافیت مالیاتی هستند؛ اما فروش محصولات غیرمرتبط، ارائه‌ی خدمات غیرورزشی یا فعالیت‌های تجاری جانبی، مشمول مالیات خواهند بود.

شرکت‌های بیمه‌ای (بیمه‌های عمر و زندگی)

بر اساس ماده‌ی ۱۳۶ قانون مالیات‌های مستقیم، هرگونه پرداختی که از طرف مؤسسات بیمه بابت بیمه‌های عمر به عمل می‌آید، از پرداخت مالیات معاف است. این معافیت به منظور تشویق مردم به استفاده از بیمه‌های عمر و تأمین آینده‌ی آن‌ها در نظر گرفته شده است. ​

نکات قابل توجه:

• سایر انواع بیمه‌ها مانند بیمه‌ی درمانی، بیمه‌ی شخص ثالث، بیمه‌ی بدنه‌ی خودرو، بیمه‌ی آتش‌سوزی و بیمه‌ی مسئولیت مدنی مشمول مالیات هستند و فقط بیمه‌های عمر از مالیات معاف می‌باشند. ​
• برخی از بیمه‌های عمر، علاوه بر پوشش فوت، جنبه‌ی سرمایه‌گذاری دارند و فرد می‌تواند در پایان قرارداد، کل یا بخشی از سرمایه‌ی خود را دریافت کند. این پرداختی‌ها نیز مشمول مالیات نیستند. ​

شرکت‌های تعاونی

مطابق تبصره‌ی ۶ ماده‌ی ۱۰۵ قانون مالیات‌های مستقیم، شرکت‌ها و اتحادیه‌های تعاونی متعارف و شرکت‌های تعاونی سهامی عام، از تخفیف ۲۵ درصدی در نرخ مالیات بر درآمد مشمول برخوردار هستند. این اقدام در راستای تقویت بخش تعاونی و توسعه‌ی اشتغال صورت گرفته است. ​

• شرکت‌های تعاونی متعارف، شرکت‌هایی هستند که با رعایت قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۷۰ تشکیل شده‌اند. شرکت‌های تعاونی سهامی عام نیز نوعی شرکت سهامی عام هستند که با رعایت قانون تجارت و محدودیت‌های مذکور در این قانون تشکیل شده‌اند. ​
• برخی ممکن است تصور کنند که شرکت‌های تعاونی از پرداخت مالیات معاف هستند، اما طبق این تبصره، این شرکت‌ها موظف به پرداخت مالیات بوده و تنها از تخفیف ۲۵٪ در نرخ مالیات برخوردار می‌شوند. ​
• برخی شرکت‌های تعاونی مانند تعاونی‌های روستایی، عشایری، کشاورزی، صیادان، کارگری، کارمندی، دانشجویان و دانش‌آموزان ممکن است بر اساس ماده‌ی ۱۳۳ قانون مالیات‌های مستقیم، از معافیت کامل مالیاتی برخوردار باشند.

سخن پایانی

معافیت‌های مالیاتی در ایران با هدف حمایت از بخش‌های مختلف اقتصادی، تشویق به سرمایه‌گذاری، توسعه‌ی فناوری، ترویج فرهنگ و هنر و ارتقای سطح آموزشی و بهداشتی جامعه اعمال می‌شوند. این معافیت‌ها می‌توانند نقش مهمی در توسعه‌ی پایدار و رشد اقتصادی کشور ایفا کنند. با این حال، بهره‌مندی از این معافیت‌ها مستلزم رعایت قوانین و مقررات مربوطه و ارائه مستندات لازم به مراجع ذی‌صلاح است.

لازم به ذکر است که معافیت‌های مذکور عمدتاً به مالیات‌های مستقیم مربوط می‌شوند و به مالیات بر ارزش افزوده (VAT) تسری ندارند. بنابراین، شرکت‌ها و کسب‌وکارها ممکن است همچنان موظف به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده باشند. علاوه بر این، قوانین مالیاتی در طول زمان دستخوش تغییراتی می‌شوند؛ ازاین‌رو، آگاهی از آخرین مقررات و آیین‌نامه‌های مالیاتی امری ضروری است. توصیه می‌کنیم در صورت لزوم، برای اطمینان از رعایت تمامی الزامات قانونی، از مشاوران مالیاتی مجرب راهنمایی بگیرید.